Το playstation των τριαντάρηδων

Αν ανήκετε στη μεγάλη πλειονότητα της ηλικιακής ομάδας 15-50 που διατηρεί έναν λογαριασμό στο Facebook, τότε σίγουρα θα έχετε κάνει έστω ένα κλικ σε κάποιο από τα πολυάριθμα παιχνίδια που διανθίζουν το περιεχόμενό του.
Αν δεν το έχετε κάνει, τότε συγχαρητήρια: μπορείτε να διεκδικήσετε μέχρι και βραβείο. Κι αυτό, γιατί τελευταίως όλο και πολλαπλασιάζεται ο αριθμός των ανθρώπων που περνούν ατέλειωτες ώρες μπροστά σε διαδικτυακά παιχνίδια του Facebook και του Myspace, όπως το Restaurant City, το Farmville, το HappyAquarium...

Τα στατιστικά στοιχεία αποκαλύπτουν μια πρωτόγνωρη «εισβολή» αυτών των νέων παιχνιδιών στην καθημερινότητά μας μπροστά στον υπολογιστή. Κάποτε πιστεύαμε πως τα videogames απευθύνονται σε παιδιά -άντε και σε κάποιους παλιμπαιδίζοντες τριαντάρηδες. Το κύμα του Facebook, όμως, σάρωσε ακόμα κι αυτά τα στεγανά δημιουργώντας καθωσπρέπει ενήλικες που δεν φεύγουν το πρωί από το σπίτι πριν αρμέξουν τις ροζ αγελάδες της ψηφιακής φάρμας τους, πριν ποτίσουν τα pixel-ραπανάκια τους, πριν ταΐσουν τα λιθρίνια στο εικονικό ενυδρείο τους.

Εκτόνωση

Κάποιοι έσπευσαν να κάνουν λόγο για ένα είδος εθισμού σ' αυτά τα παιχνίδια, τα λεγόμενα «social games». «Υπάρχουν φωνές που υποστηρίζουν πως έχουμε να κάνουμε με μια νέα μορφή εξάρτησης και άλλες που λένε ότι το μέσο δεν ευθύνεται για τίποτα. Η αλήθεια βρίσκεται στη μέση», λέει η Μαρία Σαριδάκη, ερευνήτρια σε θέματα χρήσης ψηφιακών παιχνιδιών και υποψήφια διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών. «Δεν μπορούμε να μιλήσουμε για εθισμό σ' αυτά τα παιχνίδια,γιατί εδώ έχουμε περιπτώσεις ανθρώπων που μπορεί να παίζουν εντατικά για βδομάδες, αλλά κάποια στιγμή το βαριούνται. Η "αντοχή" του παιχνιδιού είναι μικρή, κουράζεσαι γρήγορα και πας στο επόμενο. Εγώ θεωρώ πως τα παιχνίδια εκτονώνουν τη διάθεση "αναχωρητισμού" μας, μας κάνουν να νιώθουμε καλύτερα με τον εαυτό μας, να αλλάζουμε διάθεση. Σ' ό,τι αφορά τα social games, αυτό που συμβαίνει είναι ότι ξαφνικά οι ενήλικες νιώθουν πως κάνουν μια ζαβολιά... Μια ζαβολιά που τους βγάζει από τη θέση του ανθρώπου με τις πολλές ευθύνες και που μπορούν να μοιραστούν με άλλους μέσω των social media. Περνάμε μια περίοδο κρίσης και είναι καλό να έχεις κάτι -έστω και μικρό- που σε βγάζει από τη ρουτίνα σου. Αλλοι διαβάζουν, άλλοι ακούν μουσική, άλλοι παίζουν».

Η επιτυχία τους

Τα πράγματα είναι απλά: αυτά τα παιχνίδια είναι δωρεάν και πανεύκολα στη χρήση τους. Το «δωρεάν» είναι αναμφισβήτητο πλεονέκτημα, μεσούσης μιας παρατεταμένης περιόδου οικονομικής κρίσης. Αλλά υπάρχουν κι άλλοι λόγοι που έχουν κάνει τόσο δημοφιλή αυτά τα παιχνίδια. Οσοι κάνουμε δουλειά γραφείου καταλαβαίνουμε ακόμα καλύτερα: ένα παιχνίδι στο Facebook ή το Twitter δεν διαρκεί πολύ (για την ακρίβεια, διαρκεί όσο θέλει ο χρήστης), διαδραματίζεται και στον υπολογιστή της δουλειάς και δεν γίνεται αντιληπτό από τους συναδέλφους -κατ' επέκταση, ούτε από το αφεντικό. Ε, εάν όλα τα παραπάνω συνδυαστούν με την κοινωνικότητα που προσφέρει, τότε έχουμε «το απόλυτο» παιχνίδι. Η κοινωνικότητα επιτυγχάνεται με το γεγονός ότι για να «προχωρήσει» ο παίκτης επίπεδο στο παιχνίδι συνήθως απαιτείται να έχει πολλούς «φίλους» -που παίρνουν τη μορφή των γειτόνων (Farmville) ή των μελών μιας ομάδας (Mafia Wars). Στο Restaurant City, για παράδειγμα, όπου ο παίκτης είναι ιδιοκτήτης εστιατορίου, χρειάζεται διάφορα υλικά για να «μαγειρέψει» -για να φτιάξει χοιρινό με πορτοκάλι, για παράδειγμα, θα πρέπει ένας από τους διαδικτυακούς του φίλους να του στείλει ένα ψηφιακό εσπεριδοειδές... «Το Facebook πήρε όλα τα μικρά θετικά των παιχνιδιών για ενήλικες και τα προσάρμοσε στη λογική του social network. Ενσωμάτωσε την ουσία των φράσεων "παίζω, παίρνω στην ομάδα μου ανθρώπους που γνωρίζω, συναγωνίζομαι μαζί τους", έβαλε και το απαραίτητο χιούμορ μέσα στο παιχνίδι -ένα μεγάλο κομμάτι αυτών των παιχνιδιών είναι αστείο- και έφτιαξε παιχνίδια μέσω των οποίων ή/και για τα οποία μπορεί να συζητήσει», συμπληρώνει η κ. Σαριδάκη.

«Μανιώδης»

Παρ' ότι δεν υπάρχουν -ακόμα- επίσημες έρευνες που να «σκιαγραφούν» την προσωπικότητα του χρήστη, οι επιστήμονες θα πουν ότι ο «μανιώδης» παίκτης ενός social game είναι είτε άνδρας είτε γυναίκα γύρω στα 30, εργαζόμενος, που δεν έχει πολύ ελεύθερο χρόνο. Σύμφωνα με στοχευμένη μελέτη της Lazard Capital Markets, οι παίκτες που ξοδεύουν τα μεγαλύτερα ποσά για να αγοράζουν ψηφιακά καλούδια μέσα στο παιχνίδι «Happy Aquarium» είναι γυναίκες άνω των 35 ετών. Ωστόσο, ειδικά στις ΗΠΑ, παρατηρείται μια αυξανόμενη μάζα γυναικών 50-55 ετών που αρχίζουν να χρησιμοποιούν όχι μόνο τα κοινωνικά δίκτυα αλλά και τα social games. Αναμένεται, μάλιστα, να υπάρξουν με τον καιρό παιχνίδια που θα απευθύνονται κατά κύριο λόγο σ' αυτές τις ηλικίες. Ηδη, το Farmville έχει αγαπηθεί κυρίως από ενήλικες που γνωρίζουν τι πάει να πει «φάρμα», που ίσως έχουν δει μια τέτοια ή που πιθανώς, έχουν ζήσει κοντά στη φύση και τα ζώα.

Πηγή: άρθρο στην εφημερίδα "Ελευθεροτυπία" (22.02.2010).