Το σύμβολο των e-mail (@) μπαίνει στο μουσείο

Κάθε συλλογή και χώρος σύγχρονης τέχνης που σέβεται τον εαυτό του «οφείλει» κάθε τόσο να προτείνει κάτι νέο και ρηξικέλευθο, ακόμη και αν θα έχει να αντιμετωπίσει κάποιους- έστω και μαινόμενους- αμφισβητίες που θα αναρωτιούνται: «Είναι όμως αυτό τέχνη;» Με αυτό το τέχνασμα το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Νέας Υόρκης, το ΜoΜΑ, κατάφερε να μπει ξανά στην κορυφή της πρωτοπορίας. Ανακοίνωσε πως «διεκδίκησε» το σύμβολο @ και θα το «εκθέσει» ως σύμβολο των σχέσεων και της επικοινωνίας μας στην ψηφιακή εποχή.

Βεβαίως, το διεθνές σύμβολο δεν «ανήκει» σε κάποιον, ώστε να το «διεκδικήσει» το μουσείο και οι επιμελητές της επικείμενης έκθεσης μόλις τώρα άρχισαν να εξετάζουν πώς θα δώσουν φυσική μορφή στο άυλο σύμβολο. Και επίσης το μουσείο γνωρίζει πως είναι η πρώτη φορά που απέκτησε κάτι που «δεν μπορεί να του ανήκει».

Η κίνηση του ΜοΜΑ έχει προκαλέσει έντονες συζητήσεις στον κόσμο του ντιζάιν. Πολλοί απορρίπτουν το εγχείρημα ως τέχνασμα ή ως κίνηση που υποτιμά τους ανά τον κόσμο ντιζάινερ που σχεδιάζουν το σύμβολο @ για τις νέες γραμματοσειρές. Άλλοι πάλι είδαν στο εγχείρημα την πρόθεση του διάσημου μουσείου σύγχρονης τέχνης να επαναπροσδιορίσει την έκθεση ντιζάιν σ΄ έναν νέο, εικονικό, κόσμο, όπου τα περισσότερα υφίστανται και υπάρχουν μόνο στο Διαδίκτυο.

Στο... επίκεντρο των συζητήσεων και των διαφωνιών βρίσκεται μια ημέρα του 1971 που έμελλε να είναι ιστορική: όταν ένας προγραμματιστής ηλεκτρονικών υπολογιστών στη Βοστώνη, ονόματι Ρέι Τόμλινσον, έστειλε το πρώτο e-mail. Ήταν εκείνος που αποφάσισε να χρησιμοποιήσει έναν μάλλον παράξενο χαρακτήρα, όπως το @, για να χωρίσει το όνομα του παραλήπτη από την ιστοσελίδα ή το www στο οποίο ήταν «προσαρτημένο» το τερματικό του.

Το ΜoΜΑ πάντως θεωρεί τον Ρέι Τόμλινσον ως τον πρώτο (ακούσιο) σχεδιαστή του σύγχρονου ηλεκτρονικού συμβόλου @. «Είναι εκείνος που χρησιμοποίησε ένα προϋπάρχον, ίσως ακόμη και αρχαίο, σύμβολο που υπήρχε ήδη στα πληκτρολόγια αλλά χρησιμοποιούνταν ελάχιστα για να λύσει ένα λειτουργικό πρόβλημα το οποίο προέκυψε από μια επαναστατική τεχνολογική καινοτομία, το Ίντερνετ- και αυτό είναι κίνηση ντιζάιν υπέρτατης κομψότητας και οικονομίας» ήταν η απάντηση της Πάολας Αντονέλι, επιμελήτριας για την αρχιτε κτονική και το ντιζάιν του ΜοΜΑ στο ερώτημα «Είναι αυτό ντιζάιν;».

Το επιχείρημα δεν φαίνεται πειστικό στον Μάικ Εσλ, καθηγητή ντιζάιν στην έγκυρη σχολή ντιζάιν της Νέας Υόρκης «Cooper Union»: «Το βρίσκω πολύ ελαφρύ ως σύλληψη. Σε ορισμένες γραμματοσειρές το σύμβολο @ είναι πολύ σέξι, αλλά όταν είδα αυτό που επιχειρεί το ΜοΜΑ δεν πίστευα στα μάτια μου. Νομίζω ότι αυτή η έκθεση έχει το υπέρ για το μουσείο ότι δεν θα του ζητήσει κανείς πίσω το "έκθεμά" του».

Ο Στιβ Κένεντι, επίκουρος καθηγητής Τυπογραφίας στο Νew School, δυσκολεύεται να το πάρει στα σοβαρά: «Πού θα οδηγήσει αυτό; Θα ξυπνήσουμε μια ημέρα και θα δούμε ότι το Γκούγκενχαϊμ, φερ΄ ειπείν, εκθέτει το θαυμαστικό και το ερωτηματικό;» Όμως το ΜοΜΑ το έχει πάρει το ζήτημα πολύ σοβαρά και κινείται προς μια πραγματικά νέα κατεύθυνση, λέει η Άλις Τουέμλοου, πρόεδρος της κριτικής επιτροπής επί του ντιζάιν στη Σχολή Παραστατικών Τεχνών της Νέας Υόρκης. «Είναι μια τολμηρή κίνηση, από εκείνες που σηματοδοτούν μια νέα εποχή. Αντίστοιχη εκείνης του 1934 με την έκθεση "Μachine Αrt", που σόκαρε το κοινό εκθέτοντας ένα απλό ρουλεμάν ως σύμβολο της εποχής των μηχανών.

Περισσότερα στα Νέα (26.03.2010).