Μπέρναρντ Νοξ, από τους τελευταίους κλασικούς λογίους

Μορφή των κλασικών γραμμάτων και εξέχουσα φυσιογνωμία της ακαδημαϊκής ζωής στις ΗΠΑ και την Ευρώπη, ήταν ο Μπέρναρντ Νοξ (Bernard Knox), ο οποίος απεβίωσε πρόσφατα σε ηλικία 95 ετών. Ο Νοξ υπήρξε ένας πολυγραφότατος λόγιος και μελετητής της αρχαίας ελληνικής γραμματείας. Θεωρείτο αυθεντία στα έργα του Σοφοκλή και ήταν ο ιδρυτής του Κέντρου Ελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ.

Γεννημένος το 1914, ο Νοξ μεγάλωσε στη Βρετανία αν και Αμερικανός. Ανήκε στη δοξασμένη εκείνη γενιά λογίων που ενηλικιώθηκαν στη διάρκεια του Μεσοπολέμου, οι οποίοι ανανέωσαν το σώμα της κλασικής γραμματείας με νέες μεταφράσεις και εμπλούτισαν τη βιβλιογραφία με νέες μελέτες.

Ο Μπέρναρντ Νοξ έζησε μια ζωή πλούσια σε εμπειρίες και συγκινήσεις. Μετά την ολοκλήρωση των κλασικών σπουδών του στο Κέμπριτζ, πολέμησε στο πλευρό των Δημοκρατικών στον Ισπανικό Εμφύλιο και στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου υπηρέτησε στον αμερικανικό στρατό, έπεσε με αλεξίπτωτο στη Γαλλία όπου συνεργάστηκε με τους Μακί και αργότερα πήγε στην Ιταλία στο πλευρό των Παρτιζάνων.

Επιστρέφοντας παρασημοφορημένος στις ΗΠΑ, ο Νοξ επέστρεψε στη μελέτη των κλασικών. Πήρε ντοκτορά από το Γέιλ, όπου έγινε καθηγητής το 1959. Δύο χρόνια μετά, του ζητήθηκε να ηγηθεί του Κέντρου Ελληνικών Σπουδών, στην Ουάσιγκτον, που τελούσε υπό την αιγίδα του Χάρβαρντ. Σε όλη τη διάρκεια της ζωής του, ο Νοξ υπήρξε ιδιαίτερα παραγωγικός.

Το πρώτο του βιβλίο, με το οποίο καθιερώθηκε, ήταν το «Οιδίπους στις Θήβες. Ο τραγικός ήρωας του Σοφοκλή και η εποχή του». Πρωτοεκδόθηκε το 1957 από το Yale University Press και έκτοτε παραμένει σε κυκλοφορία όπως και τα περισσότερα από τα βιβλία του. Από τις λοιπές εκδόσεις, ξεχωρίζει η εμβληματική ανθολογία «The Norton Book of Classical Literature» (1993) όπως και το προγενέστερο «Τhe Heroic Temper. Studies in Sophoclean Tragedy» (1964) καθώς και το «The Oldest Dead White European Males and Other Reflections on the Classics» (1993).

Αξιοσημείωτη υπήρξε επίσης η συνεργασία του με μία άλλη μεγάλη μορφή των κλασικών σπουδών, τον Ρόμπερτ Φέιγκλς (Robert Fagles), του χαρισματικού μεταφραστή του Ομήρου. Ο Μπέρναρντ Νοξ έγραψε τις εισαγωγές για τις μεταφράσεις του Φέιγκλς στην «Ιλιάδα», την «Οδύσσεια» και την «Αινειάδα» του Βιργιλίου.

Στα τελευταία χρόνια της ζωής του χρειάστηκε συχνά να υπερασπιστεί τις φθίνουσες κλασικές σπουδές έναντι του αυξανόμενου κύματος της πολυπολιτισμικότητας. Είχε πει: «Αλίμονο! Σκέφτομαι πώς θα ήταν ο κόσμος αν μεγαλώναμε διαβάζοντας αυτά στα οποία μας εξωθούν».

Πηγή: Η Καθημερινή (17.09.2010).