Μεγάλοι έρωτες στην παλέτα

Ερωµένες και πόρνες αποτέλεσαν τις µούσες µεγάλων ζωγράφων, καθώς µητέρες, αδελφές και καθωσπρέπει κυρίες αρνούνταν να ποζάρουν για να µην καταστρέψουν τη φήµη τους

Συστήνονται ως γυναίκες που ράβουν, κορίτσια που κάνουν µπάνιο ή ως νύµφες.Η πραγµατικήτους ταυτότητα είναι όµως της ερωµένης, της συζύγου, της πόρνης. Ολες τους πρωταγωνίστριες του καµβά. Μούσες του καλλιτέχνη από τότε που το ανθρώπινο είδος άρχισε να ζωγραφίζει, δεδοµένου ότι στην πλειονότητά τους οι ζωγράφοι ήταν άνδρες. Οι ιστορίες αδελφών ψυχών ή περιστασιακών σχέσεων που πέρασαν σε κλασικά – σήµερα – έργα της δυτικής τέχνης αποκαλύπτονται µε πολύ χρώµα και ενδιαφέρουσες αφηγήσεις στο βιβλίο της Τζουλιέτ Χέσλουγουντ «Lover: portraits by 40 greatartists» (Ερωµένη: πορτρέτα από 40 µεγάλους καλλιτέχνες). Ποια είναι η «Ξαφνιασµένη νύµφη» του Εντουάρ Μανέ; Χυµώδης και γυµνή απέχει πολύ από άλλα έργα µε γυµνές γυναίκες που φιλοτέχνησε αργότερα. Ο λόγος; Η υψηλή ποιότητα του ερωτικού αυτού έργου, που πλέον θεωρείται κλασικό, οφείλεται στο γεγονός ότι το µοντέλο δεν ήταν παρά η επί µακρόν ερωµένη του ζωγράφου, Σούζαν Λίνχοφ. Η Σούζαν προσελήφθη ως δασκάλα πιάνου για τον Εντουαρντ και τον αδελφό του. Γρήγορα όµως οέρωτας άναψε ανάµεσα στη δασκάλα και τον νεαρό µαθητή, µε αποτέλεσµα να αποκτήσουν έναν γιο. Οταν ο πατέρας του ζωγράφου πέθανε, το ζευγάρι παντρεύτηκε. Μόνο που ο Εντουαρντ σταµάτησε πλέον να ζωγραφίζει την αγαπηµένη του.Ισως επειδή από χυµώδες θηλυκό µεταµορφώθηκε σε µια υπέρβαρη γυναίκα.

Μυστήριο φαίνεται νακαλύπτει το πορτρέτο της Λεοκάντια Βάις, ερωµένης του Φρανσίσκο Γκόγια. Η Λεοκάντια απεικονίζεται µαυροντυµένη να φορά πλερέζα και να στηρίζεται σε ένα µνήµα. Μια ανάλυση µε ακτίνες Χ όµως αποκαλύπτει ότι αρχικά ο καλλιτέχνης την είχε αποτυπώσει να στηρίζεται σε ένα τζάκι. Για ποιο λόγο άλλαξε το έργο;

Η απάντηση κρύβεται στη διαθήκη του Γκόγια, από την οποία αποκαλύφθηκε µετά τον θάνατο του ζωγράφου πως η Λεοκάντια είχε αποκλειστεί, καθώς φρόντισαν να την παραµερίσουν οι νόµιµοι κληρονόµοι. Προβλέποντας τις εξελίξεις ο Γκόγια επιχείρησε µέσα από τον πίνακα νατην προειδοποιήσει πως δεν θα ήταν µια εύθυµη χήρα. Αλλες ερωµένες φαίνεται πως έπαιξαν τα χαρτιά τους µε πιο έξυπνο τρόπο. Χαρακτηριστικό παράδειγµα η Λιζ Τρεό, µια αφρατούλα 17χρονη, την οποία πρωτοσυνάντησε ο Ογκίστ Ρενουάρ στο δάσος του Φοντανεµπλό. Η πρώτη του απόπειρανα τη ζωγραφίσει δεν στέφθηκε µε επιτυχία. Ο Ρενουάρ «έντυσε» το γυµνό σώµα τής αγαπηµένης του µε ένα µυθικό όνοµα και τιτλοφόρησε τον πίνακα «Αρτεµις». Οι κριτές της µεγάλης έκθεσης του Παρισιού όµως δεν πείσθηκαν πως πρόκειται για µια αθάνατη θεά, καθώς µπορούσαν να διακρίνουν τη µεστή, δροσερή σάρκατης νεαρής γυναίκας.

Η επόµενη προσπάθειά του αποτυπώθηκε στο έργο «Η Λιζ µε οµπρέλα», που ξεπέρασε τον σκόπελο της λογοκρισίας, όχι όµως και τη χαιρεκακία του Τύπου, που περιέγραφε την Τρεό σαν καµαµπέρ (παχύ µαλακό τυρί), παρά το γεγονός ότι απεικονιζόταν σεµνά ντυµένη στο δάσος µε τηνοµπρέλα να προστατεύει το λευκό της δέρµα. Η κοπέλα ύστερα από αυτές τις κριτικές έλαβε τα µέτρα της. Σταµάτησε να συνεργάζεται µε τον Ρενουάρ και παντρεύτηκε έναν νεαρό αρχιτέκτονα.

Για ποιο λόγο όµωςοι καλλιτέχνες χρησιµοποιούσαν ως µοντέλατις ερωµένες και όχι τις αδελφές ή τη µητέρατους; ∆ιότι καµία αξιοσέβαστη γυναίκα δεν ήθελε να αµαυρώσει τη φήµη της και να εκτεθεί δηµοσίως. Γι’ αυτό και οι ζωγράφοιαναζητούσαν γυναίκες που δεν είχαντίποτα να χάσουν, αλλά ίσως και νακερδίσουν, όπως ένα πιάτο φαγητό, τη ζεστασιά ενός ατελιέ, τη φροντίδα ενός άνδρα.

∆εν είναι τυχαίο άλλωστε πως ο Εγκον Σίλε που δυσκολευόταν να βρειµοντέλα στη Βιέννη, εκδιώχθηκε από τους κατοίκους του Κρουµάου – γενέτειρα της µητέρας του – καθώς θεώρησαν ύποπτο τον τρόπο που «ψάρευε» µοντέλα, ενώ σε µια άλλη κωµόπολη βρέθηκε κατηγορούµενος για απαγωγή και βιασµό. Τελικώς έκανε σχέση µε τη Βαλερί Νοϊζίλ, την οποία και ζωγράφιζε. Οµως οι σύγχρονοί τουείδαν τα έργα του ως πορνογραφικά και ένα εξ αυτών το έκαψαν δηµοσίως, ενώ η Βαλερί αρνήθηκε να παραµείνει ερωµένη του και µετά τον γάµο του, γεγονός που πλήγωσε βαθιά τον ζωγράφο.

Πηγή: Τα Νέα (03.01.2011).