Σε μια μικρή ιδιωτική τελετή, επτά τούρκικες σαπισμένες βάρκες, από αυτές που μεταφέρουν λαθρομετανάστες, παραδόθηκαν στην πυρά και οι στάχτες τους σκορπίστηκαν στα ελληνικά νερά. Ηταν μία ιεροτελεστία της γλύπτριας Καλλιόπης Λεμού, για ό,τι είχε αποτελέσει το υλικό της στην επιβλητική εγκατάσταση «Πορθμεία», που είχε στήσει το 2006 στην Ελευσίνα, στο παλιό Ελαιουργείο(Αισχύλεια). Εκεί που κάποτε εργάζονταν και ζούσαν άλλοι κυνηγημένοι πρόσφυγες, οι Έλληνες της Μικρασιατικής καταστροφής του ΄22. Οι αυθεντικές βάρκες, με διακριτό το όνομά τους, τοποθετημένες όρθιες, στη φυσική θέση του ανθρώπινου σώματος, με το εσωτερικό τους στραμμένο προς τα έξω, ήταν ένας φόρος τιμής σε όλους τους λαθρομετανάστες, που διασχίζουν εξαθλιωμένοι τα σύνορα, αναζητώντας καλύτερη τύχη. Τις βάρκες είχαν εγκαταλείψει οι ίδιοι οι μετανάστες, λίγο πριν «πατήσουν» την ακτή και τις ξέβρασε μισοβυθισμένες το κύμα, στις ακτές της Χίου. Από εκεί τις περισυνέλεξε, ως τεκμήριο, η μικρασιατικής καταγωγής Χιώτισσα εικαστικός, Καλλιόπη Λεμού. Επόμενος σταθμός ήταν η Κωνσταντινούπολη και οι βάρκες αυθεντικές τούρκικες. Αυτή την φορά, το ταξίδι ακολούθησε αντίστροφη πορεία, από την Ελλάδα πίσω στην Τουρκία (Κύκλιο Ταξίδι).
Και πάλι, ένα μνημείο για την ιεροτελεστία της μετάβασης από μία χώρα σε άλλη, από το παρελθόν στο παρόν, από τη ζωή στον θάνατο, στην αλλαγή και το νέο ξεκίνημα. Το έργο παραμένει έως σήμερα, στο Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης της Κωνσταντινούπολης (Sentralistanbul), όπου είχε εκτεθεί.
Το 2009, άλλες φθαρμένες βάρκες έφτασαν στον τελικό τους προορισμό, το Βερολίνο. Η Καλλιόπη Λεμού προκάλεσε αίσθηση, όταν ύψωσε μπροστά στην Πύλη του Βραδεμβούργου, μια κατασκευή που στην βάση της σχημάτιζε σταυρό, πάνω στον οποίο στηρίχθηκαν εννέα αναποδογυρισμένες τούρκικες βάρκες (στα Σταυροδρόμια). Η εγκατάστασή της ήταν πρόταση της Ακαδημίας Τεχνών του Βερολίνου, στα πλαίσια των εορταστικών εκδηλώσεων για τα 20 χρόνια από την πτώση του τείχους. Και ήταν η πρώτη φορά, που καλλιτέχνης εξέθετε έργο στην Πύλη του Βραδεμβούργου.
Τώρα, ορθώνει πέντε μεγάλης κλίμακας ατσάλινα γλυπτά, στην πρώτη ατομική της έκθεση στην Αθήνα, που αποτελούν την τριλογία με τίτλο «Navigating in the dark» (Πλοήγηση στο σκοτάδι). Πρώτος σταθμός της έκθεσης είναι το αίθριο του Μουσείου Μπενάκη της Πειραιώς, από τις 25 Ιανουαρίου. Ακολουθούν το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Κρήτης στο Τζαμί Ιbrahim Khan του Ρεθύμνου (Μάιος - Αύγουστος 2011) και η κρύπτη του Αγίου Παγκράτιου στο Λονδίνο (Οκτώβριος -Νοέμβριος 2011).
Η Καλλιόπη Λεμού είναι μία γυναίκα με ιδιαίτερη αύρα, προσηλωμένη στην καλλιτεχνική της ιδέα για τον κύκλο της ζωής, τις νοητικές διαδρομές του «έξω» και του «μέσα», με έργο που αποβλέπει στην ατομική πνευματική διέγερση του θεατή, την ενδοσκόπηση, τον διαλογισμό.
«Βλέπουμε ότι το οικοδόμημα καταρρέει. Οι φούσκες του πολιτισμού μας σκάνε η μία μετά την άλλη, δεν στηρίζονται σε αξίες, που κρατάνε», σχολιάζει η κ. Λεμού, καθώς στήνει τα έργα της πάνω σε μία περιμετρική ξύλινη πλατφόρμα, στο αίθριο του Μουσείου της Πειραιώς, πλαισιωμένη από τους βοηθούς της.
Ρίχνει τις τελευταίες ματιές στους σωλήνες, που γεμίζουν με νερό την κεντρική εξαγωνική κατασκευή με τις κερήθρες, οι οποίες περικλείουν 12 κεφάλια, άλλα μισοβυθισμένα, άλλα να επιπλέουν σε μαύρο, σαν πίσσα, νερό.
«Αυτός είναι ο πυρήνας της εγκατάστασης. Εδώ βρίσκεται όλη η διαδικασία του ψαξίματος, σαν το ασυνείδητο που είναι κρυμμένο και σε καλεί να το ερευνήσεις», συνεχίζει η ίδια. Αυτοί οι όγκοι, όσο τους πλησιάζεις, μοιάζουν με κεφάλια. Σε καλούν να βυθίσεις το βλέμμα σου, να ανακαλύψεις τα αισθήματα, τον πλούτο, που κρύβεις μέσα σου και να βρείς δίοδο για την επιφάνεια. Ταυτόχρονα, παρατηρεί τις ηφαιστειογενείς πέτρες, που περιβάλλουν αυτές τις μορφές και που «δένουν χρωματικά με τα υπόλοιπα γλυπτά, με την φθαρτότητα, που κρύβει το ατσάλι, που με τον καιρό σκουριάζει και γίνεται χώμα. Πέτρες από λάβα, που θυμίζουν ακόμα και κομμάτια κρέας».
Περιμετρικά στην πλατφόρμα είναι εγκατεστημένο το γλυπτό «Το μεγάλο αυγό», με ένα πλήθος από ελεύθερους ιπτάμενους μπλε φαλλούς, οι οποίοι εκτινάσσονται από δώδεκα κύκλους. Πρόκειται για το μόνο έργο της έκθεσης, που έχει εκτεθεί στο παρελθόν στην Ερμούπολη της Σύρου.
Ένα άλλο μεγάλο έργο, είναι ο σπόρος που σκάει και η φύτρα του ανελίσσεται προς τα πάνω «Προσπαθώντας να φτάσει ψηλά».
Το πέμπτο έργο της σύνθεσης είναι ένα σκουλήκι, που σέρνεται στο έδαφος σαν κάποιος να το έχει επιμελώς ανοίξει με μαχαίρι και να παρατηρεί τα σωθικά του να συνυπάρχουν με τον Χώρο εντός, επίσης, μεγάλης κλίμακας. Πρόκειται για φαλλό ενωμένο με μήτρα που σε προσκαλεί να εισχωρήσεις στο εσωτερικό «σαν κάτι να ήταν κλειστό και το άνοιξες. Να μπει μέσα ο θεατής και προστατευμένος από το περίβλημα να κάνει ενδοσκόπηση», εξηγεί η Καλλιόπη Λεμού.
Σφαιρικά και φαλλικά σχήματα, γονιμότητα, φθορά, ανανέωση, ανέλιξη. Το έργο της Καλλιόπης Λεμού ανακαλεί αρχετυπικά σύμβολα. «Τα πέντε έργα είναι αυτόνομα, αλλά νοηματικά συνδέονται μεταξύ τους. Λειτουργούν σαν φάρος στο σκοτάδι», σχολιάζει δίνοντας παράλληλα οδηγίες στους βοηθούς της, για τον σωστό φωτισμό της εγκατάστασης.
Κάθε φορά κατασκευάζει τα έργα της για τον συγκεκριμένο χώρο, που θα εκτεθούν, επηρρεασμένη από την ατμόσφαιρα που αποπνέει.
Την ενέπνευσε το αίθριο του Μουσείου Μπενάκη, επειδή «είναι μια αυλή μέσα στην τίρβη της Μητρόπολης και συγχρόνως μια αυλή, που μας προστατεύει. Μέσα σε αυτή την φασαρία και την ωμή πραγματικότητα της πόλης, θέλησα να δώσω το μήνυμα να μαζευτούμε μέσα μας».
Τo τζαμί Ibahim Khan στο Ρέθυμνο τής δίνει τη δυνατότητα να συνδυάσει με το έργο που θα εγκαταστήσει εκεί «τον τόπο λατρείας με την τάση του ανθρώπου να στρέφεται στη δύναμη που είναι παραπάνω από τον εαυτό του», ενώ στον τελευταίο χώρο της τριλογίας «Navigation in the dark», μέσα στην κρύπτη που αποτελεί και ταφικό χώρο στον Άγιο Παγκράτιο του Λονδίνου, το έργο που θα τοποθετήσει «έχει να κάνει με την εσωστρέφεια, το ψάξιμο μέσα στο σκοτάδι».
Το αλληγορικό ταξίδι, που προσφέρει στο κοινό η καλλιτέχνης, είναι πανανθρώπινο, με συμβολικά περάσματα από το φως στο σκοτάδι.
Η Καλλιόπη Λεμού τα τελευταία 40 χρόνια ζει και εργάζεται στο Λονδίνο.
Την έκθεση «Πλοήγηση στο σκοτάδι» επιμελείται η κριτικός τέχνης και καλλιτεχνική διευθύντρια του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης Κρήτης, Μαρία Μαραγκού.
Πηγή: Η Καθημερινή (24.01.2011).
Και πάλι, ένα μνημείο για την ιεροτελεστία της μετάβασης από μία χώρα σε άλλη, από το παρελθόν στο παρόν, από τη ζωή στον θάνατο, στην αλλαγή και το νέο ξεκίνημα. Το έργο παραμένει έως σήμερα, στο Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης της Κωνσταντινούπολης (Sentralistanbul), όπου είχε εκτεθεί.
Το 2009, άλλες φθαρμένες βάρκες έφτασαν στον τελικό τους προορισμό, το Βερολίνο. Η Καλλιόπη Λεμού προκάλεσε αίσθηση, όταν ύψωσε μπροστά στην Πύλη του Βραδεμβούργου, μια κατασκευή που στην βάση της σχημάτιζε σταυρό, πάνω στον οποίο στηρίχθηκαν εννέα αναποδογυρισμένες τούρκικες βάρκες (στα Σταυροδρόμια). Η εγκατάστασή της ήταν πρόταση της Ακαδημίας Τεχνών του Βερολίνου, στα πλαίσια των εορταστικών εκδηλώσεων για τα 20 χρόνια από την πτώση του τείχους. Και ήταν η πρώτη φορά, που καλλιτέχνης εξέθετε έργο στην Πύλη του Βραδεμβούργου.
Τώρα, ορθώνει πέντε μεγάλης κλίμακας ατσάλινα γλυπτά, στην πρώτη ατομική της έκθεση στην Αθήνα, που αποτελούν την τριλογία με τίτλο «Navigating in the dark» (Πλοήγηση στο σκοτάδι). Πρώτος σταθμός της έκθεσης είναι το αίθριο του Μουσείου Μπενάκη της Πειραιώς, από τις 25 Ιανουαρίου. Ακολουθούν το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Κρήτης στο Τζαμί Ιbrahim Khan του Ρεθύμνου (Μάιος - Αύγουστος 2011) και η κρύπτη του Αγίου Παγκράτιου στο Λονδίνο (Οκτώβριος -Νοέμβριος 2011).
Η Καλλιόπη Λεμού είναι μία γυναίκα με ιδιαίτερη αύρα, προσηλωμένη στην καλλιτεχνική της ιδέα για τον κύκλο της ζωής, τις νοητικές διαδρομές του «έξω» και του «μέσα», με έργο που αποβλέπει στην ατομική πνευματική διέγερση του θεατή, την ενδοσκόπηση, τον διαλογισμό.
«Βλέπουμε ότι το οικοδόμημα καταρρέει. Οι φούσκες του πολιτισμού μας σκάνε η μία μετά την άλλη, δεν στηρίζονται σε αξίες, που κρατάνε», σχολιάζει η κ. Λεμού, καθώς στήνει τα έργα της πάνω σε μία περιμετρική ξύλινη πλατφόρμα, στο αίθριο του Μουσείου της Πειραιώς, πλαισιωμένη από τους βοηθούς της.
Ρίχνει τις τελευταίες ματιές στους σωλήνες, που γεμίζουν με νερό την κεντρική εξαγωνική κατασκευή με τις κερήθρες, οι οποίες περικλείουν 12 κεφάλια, άλλα μισοβυθισμένα, άλλα να επιπλέουν σε μαύρο, σαν πίσσα, νερό.
«Αυτός είναι ο πυρήνας της εγκατάστασης. Εδώ βρίσκεται όλη η διαδικασία του ψαξίματος, σαν το ασυνείδητο που είναι κρυμμένο και σε καλεί να το ερευνήσεις», συνεχίζει η ίδια. Αυτοί οι όγκοι, όσο τους πλησιάζεις, μοιάζουν με κεφάλια. Σε καλούν να βυθίσεις το βλέμμα σου, να ανακαλύψεις τα αισθήματα, τον πλούτο, που κρύβεις μέσα σου και να βρείς δίοδο για την επιφάνεια. Ταυτόχρονα, παρατηρεί τις ηφαιστειογενείς πέτρες, που περιβάλλουν αυτές τις μορφές και που «δένουν χρωματικά με τα υπόλοιπα γλυπτά, με την φθαρτότητα, που κρύβει το ατσάλι, που με τον καιρό σκουριάζει και γίνεται χώμα. Πέτρες από λάβα, που θυμίζουν ακόμα και κομμάτια κρέας».
Περιμετρικά στην πλατφόρμα είναι εγκατεστημένο το γλυπτό «Το μεγάλο αυγό», με ένα πλήθος από ελεύθερους ιπτάμενους μπλε φαλλούς, οι οποίοι εκτινάσσονται από δώδεκα κύκλους. Πρόκειται για το μόνο έργο της έκθεσης, που έχει εκτεθεί στο παρελθόν στην Ερμούπολη της Σύρου.
Ένα άλλο μεγάλο έργο, είναι ο σπόρος που σκάει και η φύτρα του ανελίσσεται προς τα πάνω «Προσπαθώντας να φτάσει ψηλά».
Το πέμπτο έργο της σύνθεσης είναι ένα σκουλήκι, που σέρνεται στο έδαφος σαν κάποιος να το έχει επιμελώς ανοίξει με μαχαίρι και να παρατηρεί τα σωθικά του να συνυπάρχουν με τον Χώρο εντός, επίσης, μεγάλης κλίμακας. Πρόκειται για φαλλό ενωμένο με μήτρα που σε προσκαλεί να εισχωρήσεις στο εσωτερικό «σαν κάτι να ήταν κλειστό και το άνοιξες. Να μπει μέσα ο θεατής και προστατευμένος από το περίβλημα να κάνει ενδοσκόπηση», εξηγεί η Καλλιόπη Λεμού.
Σφαιρικά και φαλλικά σχήματα, γονιμότητα, φθορά, ανανέωση, ανέλιξη. Το έργο της Καλλιόπης Λεμού ανακαλεί αρχετυπικά σύμβολα. «Τα πέντε έργα είναι αυτόνομα, αλλά νοηματικά συνδέονται μεταξύ τους. Λειτουργούν σαν φάρος στο σκοτάδι», σχολιάζει δίνοντας παράλληλα οδηγίες στους βοηθούς της, για τον σωστό φωτισμό της εγκατάστασης.
Κάθε φορά κατασκευάζει τα έργα της για τον συγκεκριμένο χώρο, που θα εκτεθούν, επηρρεασμένη από την ατμόσφαιρα που αποπνέει.
Την ενέπνευσε το αίθριο του Μουσείου Μπενάκη, επειδή «είναι μια αυλή μέσα στην τίρβη της Μητρόπολης και συγχρόνως μια αυλή, που μας προστατεύει. Μέσα σε αυτή την φασαρία και την ωμή πραγματικότητα της πόλης, θέλησα να δώσω το μήνυμα να μαζευτούμε μέσα μας».
Τo τζαμί Ibahim Khan στο Ρέθυμνο τής δίνει τη δυνατότητα να συνδυάσει με το έργο που θα εγκαταστήσει εκεί «τον τόπο λατρείας με την τάση του ανθρώπου να στρέφεται στη δύναμη που είναι παραπάνω από τον εαυτό του», ενώ στον τελευταίο χώρο της τριλογίας «Navigation in the dark», μέσα στην κρύπτη που αποτελεί και ταφικό χώρο στον Άγιο Παγκράτιο του Λονδίνου, το έργο που θα τοποθετήσει «έχει να κάνει με την εσωστρέφεια, το ψάξιμο μέσα στο σκοτάδι».
Το αλληγορικό ταξίδι, που προσφέρει στο κοινό η καλλιτέχνης, είναι πανανθρώπινο, με συμβολικά περάσματα από το φως στο σκοτάδι.
Η Καλλιόπη Λεμού τα τελευταία 40 χρόνια ζει και εργάζεται στο Λονδίνο.
Την έκθεση «Πλοήγηση στο σκοτάδι» επιμελείται η κριτικός τέχνης και καλλιτεχνική διευθύντρια του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης Κρήτης, Μαρία Μαραγκού.
Πηγή: Η Καθημερινή (24.01.2011).
Αναρτήσεις
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου