Οι ανθρώπινες φιλίες «βασίζονται και σε γενετικά κριτήρια»

Ο Ελληνοαμερικανός Δρ Νικόλας Χρηστάκης, διάσημος από προηγούμενες έρευνες στα ανθρώπινα κοινωνικά δίκτυα, υποστηρίζει τώρα ότι οι άνθρωποι που ανήκουν στην ίδια φιλική παρέα παρουσιάζουν συχνά γενετικές ομοιότητες. Τα ευρήματα, όμως, αντιμετωπίζονται με δυσπιστία από άλλους ερευνητές. Ο Χρηστάκης και ο συνεργάτης του Τζέιμς Φάουλερ, του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Σαν Ντιέγκο, εστιάστηκαν σε συγκεκριμένα σημεία έξι διαφορετικών γονιδίων, τα οποία πιστεύεται ότι έχουν επίδραση στην ανθρώπινη συμπεριφορά (τα δεδομένα αντλήθηκαν από δύο άσχετες γενετικές μελέτες που κάλυψαν συνολικά 5.000 άτομα).

Δύο από τα έξι γονίδια, το DRD2 και το CYP2A6, βρέθηκαν να σχετίζονται με τις φιλικές σχέσεις, με διαφορετικό όμως τρόπο το καθένα. Το DRD2 είναι το γονίδιο ενός υποδοχέα της ντοπαμίνης στον εγκέφαλο. Η ανάλυση του Χρηστάκη έδειξε ότι οι φίλοι τείνουν να έχουν τις ίδιες ποικιλομορφίες του γονιδίου -φαίνεται, επομένως, ότι σε αυτή την περίπτωση τα ομώνυμα έλκονται όσον αφορά τη σύναψη φιλικών δεσμών. Το αντίθετο βρέθηκε να συμβαίνει στην περίπτωση του κυτοχρώματος CYP2A6, ενός ενζύμου με διάφορες λειτουργίες στον οργανισμό. Στην περίπτωση αυτή, οι φίλοι τείνουν να έχουν διαφορετικές ποικιλομορφίες στο συγκεκριμένο τμήμα του γονιδίου που εξετάστηκε.

Η μελέτη, υποστηρίζουν οι ερευνητές, υποδεικνύει ότι οι επιλογές μας όσον αφορά τις φιλίες εξαρτώνται εν μέρει από τη φυσική επιλογή: «Όταν οι άνθρωποι διαλέγουν φίλους με παρόμοιους γονότυπους, η προσαρμοστική τους ικανότητα ανακλά όχι μόνο τα δικά τους γονίδια, αλλά και τα γονίδια των φίλων που έχουν διαλέξει» σχολιάζει ο Δρ Χρηστάκης στο δικτυακό τόπο του Nature. Με άλλα λόγια, το να διαλέγουμε φίλους χρησιμοποιώντας και γενετικά κριτήρια βοηθά τελικά στην επιβίωσή μας και στην επιβίωση των απογόνων μας.

Πώς όμως οι άνθρωποι διαλέγουν με κοινωνικά κριτήρια; Κανείς δεν μπορεί ακόμα να ξέρει με βεβαιότητα, ωστόσο μια πρώτη εικόνα προκύπτει από τις λειτουργίες των δύο εν λόγω γονιδίων: το DRD2 έχει συνδεθεί με τον αλκοολισμό, ενώ το CYP2A6 με τις «ανοιχτές» προσωπικότητες που αρέσκονται στις νέες εμπειρίες. Μια εξήγηση θα ήταν επομένως ότι οι άνθρωποι με τις ίδιες ποικιλομορφίες του DRD2 τείνουν να γίνονται φίλοι επειδή, για παράδειγμα, διασκεδάζουν πίνοντας μαζί στα μπαρ. Ωστόσο τα στατιστικά αποτελέσματα της έρευνας υποδεικνύουν ότι η βάση της φιλίας δεν έγκειται πάντα στις κοινές δραστηριότητες. Η απάντηση στο ερώτημα παραμένει εν πολλοίς άγνωστη.

Όποια όμως κι αν είναι τα κριτήρια επιλογής, γεγονός είναι ότι η μελέτη του Δρ Χρηστάκη, δημοσιευμένη στο Proceedings of the National Academy of Sciences, συναντά σημαντικές επιφυλάξεις από άλλους επιστήμονες.Η βασική διαφωνία έγκειται στο γεγονός ότι η μελέτη εξέτασε έναν μικρό μόνο αριθμό γονιδίων, και μάλιστα εξέτασε μόνο ένα σημείο (SNP) σε κάθε γονίδιο. Όπως σχολιάζoυν στο Nature.com ο Ντέιβιντ Άλτσουλερ του Ινστιτούτου Broad του Κέμπριτζ, και ο Στένλεϊ Νέλσον του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια, οι ανθρώπινες προσωπικότητες και συμπεριφορές είναι απίθανο να επηρεάζονται από μεμονωμένα γονίδια. Αυτό σημαίνει ότι για να βρεθεί τα γενετικά κριτήρια της φιλίας θα έπρεπε να εξεταστούν χιλιάδες σημεία χιλιάδων γονιδίων, κάτι που δεν είναι ακόμα εφικτό. «Είναι σίγουρα μια προκλητική μελέτη. Θα μου άρεσε να την έβλεπα να πραγματοποιείται με πληροφορίες και από το υπόλοιπο γονιδίωμα» σχολιάζει ο Δρ Νέλσον.

Ο Δρ Χρηστάκης, καθηγητής Ιατρικής Κοινωνιολογίας στο Χάρβαρντ, είχε γίνει γνωστός με προηγούμενες έρευνές του στα κοινωνικά δίκτυα, οι οποίες έδειχναν ότι η ευτυχία και η παχυσαρκία είναι ιδιότητες κοινωνικά «μεταδοτικές» (όσο περισσότερους ευτυχισμένους ανθρώπους γνωρίζει κανείς, τόσο πιθανότερο είναι να νιώθει και ο ίδιος ευτυχής). Στα ελληνικά κυκλοφορεί το βιβλίο του Συνδεδεμένοι.

Πηγή: newsroom - ΔΟΛ (18.11.2011).