«Η ανεργία μας σκοτώνει...»

«Ο φόβος μήπως χάσω τη δουλειά μου με βασανίζει διαρκώς... Από παντού ακούς περικοπές προσωπικού, κλείνουν εταιρείες, από τη μια στιγμή στην άλλη μπορεί να βρεθείς χωρίς δουλειά. Αυτό το άγχος με έχει καταστρέψει ψυχολογικά, έχω χάσει την αυτοπεποίθησή μου... Νιώθω σύγχυση και πολύ θυμό, δεν ξέρω με ποιον τα έχω, ίσως με τον εαυτό μου, ίσως με την κατάσταση γενικά...».

Η εξομολόγηση ενός 38χρονου ιδιωτικού υπαλλήλου στην τηλεφωνική Γραμμή Βοήθειας για την Κατάθλιψη, που έχει πάρει «φωτιά» τους τελευταίους μήνες, αποκαλύπτει την ψυχολογική κατάσταση στην οποία βρίσκονται εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενοι και τις δύσκολες ημέρες που περνούν τα ελληνικά νοικοκυριά καθώς πλήττονται από την οικονομική κρίση, αλλά περισσότερο και από αυτήν από την αβεβαιότητα...

Το φαινόμενο της ομαδικής μελαγχολίας, της κρίσης απαισιοδοξίας, έχει αποτυπωθεί σε όλες τις έρευνες κοινής γνώμης του τελευταίου έτους, αλλά παίρνει πλέον ανησυχητικές διαστάσεις. Στην έρευνα οικονομικής συγκυρίας του ΙΟΒΕ που έγινε τον Δεκέμβριο καταγράφηκε μεγάλη πτώση στην καταναλωτική εμπιστοσύνη (ο σχετικός δείκτης έχει υποχωρήσει στα προ της ένταξης στην ευρωζώνη επίπεδα) και διάχυτη απαισιοδοξία για την πορεία της οικονομίας το 2011.

Οι έλληνες καταναλωτές παραμένουν για δέκατο διαδοχικό μήνα οι πιο απαισιόδοξοι Ευρωπαίοι, και μάλιστα με μεγάλη διαφορά από τους Ρουμάνους και τους Πορτογάλους που ακολουθούν. Οπως επισημαίνει ο γενικός διευθυντής του ΙΟΒΕ κ. Ι. Στουρνάρας στα συμπεράσματα της έρευνας, «οι επιπτώσεις της κρίσης, η διαδικασία προσαρμογής στα νέα δεδομένα, αλλά κυρίως ο φόβος για την εξάπλωση της ανεργίας οδηγούν σε εξαιρετικά δυσμενείς προβλέψεις για την οικονομική κατάσταση των νοικοκυριών». Το σπουδαιότερο όμως είναι ότι «ταυτόχρονα δεν έχει περιοριστεί η ανασφάλεια σχετικά με την ανάγκη για επιπρόσθετα μέτρα» , ούτε γίνεται πιστευτό το μήνυμα ότι τα μέτρα που έχουν ληφθεί μπορεί να οδηγήσουν σε σταδιακή ανάκαμψη της οικονομίας σύντομα.

Ασφαλώς το φαινόμενο απασχολεί έντονα το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης, το οποίο αντιλαμβάνεται ότι η κακή ψυχολογία οδηγεί ακόμη και τα νοικοκυριά που έχουν οικονομική άνεση και υψηλά εισοδήματα σε αναβολή σημαντικών αγορών, όπως ακίνητα, αυτοκίνητα ή άλλα διαρκή αγαθά, και τους επιχειρηματίες σε στάση αναμονής.

Ο πρόεδρος του Συμβουλίου Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων κ. Γ. Ζαννιάς, με μακρά πείρα στο υπουργείο Οικονομίας αφού είχε θητεύσει σε αυτό την περίοδο εισόδου της χώρας στην Οικονομική και Νομισματική Ενωση, θεωρεί ότι ο ψυχολογικός παράγοντας επιδεινώνει τη δύσκολη οικονομική κατάσταση.

Μάλιστα στο υπουργείο πολλοί πιστεύουν ότι ο παράγοντας «ψυχολογία» είναι ισοδύναμος με τους άλλους δύο παράγοντες που χαρακτηρίζουν τη σημερινή κρίση, δηλαδή το «δημοσιονομικό πρόβλημα» και την απώλεια στήριξης των ελληνικών τίτλωνμετοχών και ομολόγων- στις διεθνείς αγορές.

O φόβος της απόλυσης, η αβεβαιότητα, το άγχος για τη διατήρηση της δουλειάς, η οικονομική ανασφάλεια, οι ανατροπές στο επίπεδο ζωής και ο φόβος μιας χειρότερης ζωής είναι οι κρίκοι στην αλυσίδα «οικονομική κρίση και κατάθλιψη», φαινόμενο που παρακολουθεί στενά η επίκουρη καθηγήτρια Ψυχιατρικής κυρία Μαρίνα Οικονόμου (φωτογραφία αριστερά), η οποία μιλώντας προς «Το Βήμα» εξηγεί ότι «η οικονομική επισφάλεια φαίνεται να έχει σαφείς επιπτώσεις και στην ψυχική υγεία, στον βαθμό που αποτελεί έναν σημαντικό στρεσογόνο παράγοντα για πολλούς ανθρώπους. Ακόμη και όσοι δεν πλήττονται άμεσα από την ανεργία και τις συνθήκες που διαμορφώνει παγκοσμίως η οικονομική κρίση, αντιμετω- πίζουν το μέλλον με αυξημένη ανησυχία και άγχος».

Σύμφωνα με στοιχεία που προκύπτουν από τη Γραμμή Βοήθειας για την Κατάθλιψη 210 6515.600 του Προγράμματος «Αντι-στίγμα» του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγιεινής (ΕΠΙΨΥ), τους τελευταίους μήνες έχει παρατηρηθεί αυξημένος αριθμός κλήσεων με θεματολογία σχετική με οικονομικά προβλήματα και δυσκολίες στον τομέα της εργασίας. Στο 27% των κλήσεων τα αιτήματα για παροχή ψυχολογικής βοήθειας συνδέονται με την οικονομική κρίση και τη δυσχερή κατάσταση που επικρατεί στον εργασιακό τομέα. Η ανεργία και η οικονομική επισφάλεια αποτελούν από τους παράγοντες που αναφέρονται με μεγάλη συχνότητα από τους καλούντες ως επιβαρυντικοί για την ψυχολογική τους κατάσταση. Τα οικονομικά προβλήματα και η απώλεια της εργασίας αποτελούν σημαντικούς στρεσογόνους παράγοντες, ικανούς να πυροδοτήσουν την εκδήλωση διαταραχών άγχους, μελαγχολίας, κατάθλιψης ή και να επιδεινώσουν τα συμπτώματα μιας προϋπάρχουσας διαταραχής.

Τα στοιχεία της Γραμμής Βοήθειας εμφανίζουν τις ψυχολογικές επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης να πλήττουν περισσότερο τους άνδρες (65%) και την κατ΄ εξοχήν παραγωγική ηλικιακή ομάδα (30-45 ετών), άτομα δηλαδή που κατά κανόνα έχουν να αντιμετωπίσουν πολλαπλές υποχρεώσεις (οικογενειακές και άλλες). Αλλά και τα άτομα νεότερης ηλικίας (18-30 ετών) βλέπουν με έντονο άγχος την έλλειψη επαγγελματικών προοπτικών και τους όρους που προδιαγράφουν το εργασιακό μέλλον τους.

Αρκετές είναι οι περιπτώσεις στις οποίες η αδυναμία εύρεσης εργασίας επιδεινώνει και διαιωνίζει μια παθολογική κατάσταση όπως η κατάθλιψη, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο, καθώς τα καταθλιπτικά συμπτώματα εμποδίζουν με τη σειρά τους το άτομο να αναζητήσει με επιτυχία μια νέα θέση εργασίας.

Πολλοί από τους καλούντες δηλώνουν ανήμποροι να αντιμετωπίσουν τη δυσχερή και αδιέξοδη, πολλές φορές, κατάσταση στην οποία βρέθηκαν, φθάνοντας σε σημείο να σκέφτονται ακόμη και την αυτοκτονία ως ύστατη λύση. Στη χώρα μας ο αριθμός των αυτοκτονιών αυξήθηκε φθάνοντας πέρυσι τους 24 θανάτους, ενώ έγιναν περισσότερες απόπειρες αυτοκτονίας. Η κυρία Οικονόμου αναφέρεται στην ανάγκη να ενισχυθούν οι γραμμές βοήθειας για την αντιμετώπιση των σοβαρών αυτών φαινομένων που παρόμοιά τους έχουν εκδηλωθεί στην Ιρλανδία, όπου ο αριθμός των αυτοκτονιών ξεπερνά τους θανάτους από αυτοκινητικά δυστυχήματα, αλλά και στο φαινόμενο που παρατηρήθηκε στις ΗΠΑ το 2008 μετά την κατάρρευση της Lehman Βrothers και τη μεγάλη κρίση που ακολούθησε και μεταδόθηκε στην Ευρώπη.

Από τότε το Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγιεινής παρακολουθεί την εξέλιξη του φαινομένου που συγκλονίζει την κοινωνία μας και αν δεν αντιμετωπισθεί ως ιδιαίτερος παράγοντας της κρίσης μπορεί να πάρει διαστάσεις τρόμου.

Ερευνες του 2008 και του 2009 που δημοσιεύθηκαν σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά έδειξαν ότι στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια η απαισιοδοξία και ο φόβος για την οικονομική κατάσταση αυξήθηκαν και κατά συνέπεια αυξήθηκε και ο «αυτοκτονικός ιδεασμός», δηλαδή η τάση κάποιου να σκέφτεται ως λύση την αυτοκτονία.

Για όσους κατοικούν στην Αθήνα και ειδικά στο κέντρο, το πρόβλημα μεγεθύνεται. Το 2008 το ποσοστό σοβαρής κατάθλιψης ήταν 2,4% και από αυτόν τον αριθμό το 35% βρέθηκε στα όρια της απόγνωσης. Το 2009 το ποσοστό σοβαρής κατάθλιψης αυξήθηκε στο 5,2% και από αυτόν τον αριθμό το 45% ήταν στα όρια της απελπισίας.

Διαβάστε περισσότερα στο Βήμα (16.01.2011).