Αρχαίο πνεύμα μέσα από κόμικς

Οπως έχει γραφεί η αρχαία ελληνική ιστορία, αφήνει ανοιχτά πολλά ενδεχόµενα για όλο και περισσότερες νέες εξηγήσεις. Γι αυτό και θα γοητεύει πάντα την ποπ κουλτούρα και τα κόµικς.

Βαρετή η Ιστορία της αρχαίας Ελλάδας... Αφόρητα τα µαθηµατικά... Το «τραύµα» µάλιστα µένει για πάντα εκεί, κι έτσι όταν τύχει και ακούσεις ότι ο Τρωικός Πόλεµος έγινε κόµικς, που έχει πουλήσει µάλιστα εκατοντάδες χιλιάδες αντίτυπα σε Ευρώπη και Αµερική, απορείς κατ’ αρχάς µε την τόλµη του δηµιουργού. Το ότι ο κοµίστας Ερικ Σανόουερ, δηµιουργός των κόµικς «Τhe Αge of Βronze», δεν έτυχε να σπουδάσει στην Ελλάδα (είναι Αµερικανός) θα µπορούσε να είναι εν µέρει η απάντηση στο γιατί τέτοια επιτυχία.

Οσοι παρακολουθήσαµε την εκδήλωση της Αµερικανικής Αρχαιολογικής Σχολής µε θέµα «Οι αρχαίοι Ελληνες στα κόµικς», βγήκαµε µε πολλάαπό τα γιατί απαντηµένα. Το περίεργο είναι ότι όντως η αρχαία Ελλάδα έχει µια ζήτηση από δηµιουργούς της ποπ κουλτούρας τον τελευταίο καιρό (ας µην ξεχνάµε και τους «300» στον κινηµατογράφο) αν και, όπως έλεγε και ο Ερικ Σανόουερ, «η θεµατολογία αυτή ήταν πάντα ενδιαφέρουσα και ποτέ δεν έπαψε να απασχολεί την ανθρωπότητα ακριβώς γιατί είναι πάντα ανοιχτή σε ερµηνείες».

Το κλειδί όµως «γιατί η αρχαία Ελλάδα» είναι αυτό που τελικά ταίριαξε στις «κλειδαριές» των δυο επόµενων οµιλητών: του Απόστολου Δοξιάδη, που µέσα από το κόµικς «Logicomix» έκανε µπεστ σέλερ τα µαθηµατικά, και του κοµίστα Αλέκου Παπαδάτου, σχεδιαστή του «Logicomix», που αυτή την εποχή ετοιµάζει το επόµενο graphic novel του µαζί µε τον Αβραάµ Κάουα και όλως τυχαίως έχει και αυτό αφετηρία την αρχαία Ελλάδα και θα λέγεται «Democracy - Α Graphic Νovel».

Η λέξη - κλειδί που αποκρυπτογραφεί τα κίνητρα και των τριών είναι ότι η Ιστορία της αρχαίας Ελλάδας επιδέχεται πολλές αναγνώσεις. Δεν είναι τυχαίο αυτό. Οι πηγές τους – επιστηµονικά συγγράµµατα, αρχαιολογικού περιεχοµένου λευκώµατα, λογοτεχνικά βιβλία κ.λπ. – δίνουν συχνά αντιφατικές ερµηνείες ακόµη και για πρόσωπα και γεγονότα για τα οποία έχει αποφανθεί η επίσηµη Ιστορία.

«Και βέβαια εγώ δεν είµαι αρχαιολόγος ούτε ιστορικός για να δώσω τη λύση» έλεγε ο Ερικ Σανόουερ, «όµως όλες αυτές οι αντιφάσεις µε έκαναν να θέλω να διαβάσω και να ερευνήσω το θέµα. Πιο πολύ µε µάγεψε το βιβλίο της Μπάρµπαρα Τάκµαν Από την Τροία στο Βιετνάµ, αν και από παιδί µου άρεσε η µυθολογία».

Σιγά σιγά το θέµα του Τρωικού Πολέµου έγινε ο έρωτας του, το πάθος του, µε αποτέλεσµα να αρχίσει να φαντάζεται τα παλάτια των ηρώων του, τους χώρους των µαχών, ακόµα και τους ίδιους µε τα ιδιαίτερα µορφολογικά χαρακτηριστικά τους. «Το πρόσωπο της Κλυταιµνήστρας το φαντάστηκα από τα πρόσωπα των γυναικών στις τοιχογραφίες της Κνωσού, τον Αγαµέµνονα από την χρυσή µάσκα που ανακάλυψε ο Σλήµαν, ενώ πολλά στοιχεία πήρα και από τις ζωγραφιές των αρχαίων αγγείων ή τα αρχαιολογικά ευρήµατα των Χετταίων».

Στο νέο κόµικς του Αλέκου Παπαδάτου ένας αφηγητής/πρωταγωνιστής, ο Λέανδρος, µας δείχνει ολόκληρη την εποχή µέσα από τη ζωή του. Γύρω από τον Λέανδρο περιστρέφονται όλοι οι βασικοί ήρωες, οι περισσότεροι υπαρκτά πρόσωπα – ο Κλεισθένης, ο Κλεοµένης, η Δανάη, ο Ιππίας και ο Ιππαρχος, αλλά και φανταστικά πρόσωπα που υπηρετούν την ιστορία. Μια ιστορία που δεν κρύβει τις αντιφάσεις των ηρώων, τα ελαττώµατά τους, ακόµη και τα αντιφατικά συµπεράσµατα που καταγράφει η Ιστορία.

Γοητευτική και βαθιά ανθρώπινη είναι και η ιστορία που διηγείται ο Απόστολος Δοξιάδης στο «Logicomix» και, όσο κι αν ακουστεί περίεργο, µε γερή αρχαιοελληνική ρίζα. Ποιος µετέτρεψε τους µαθηµατικούς τύπους σε φιλοσοφικά ερωτήµατα; Ποιος προσπάθησε να κατεβάσει τις αφηρηµένες ιδέες και να δώσει λύσεις σε καθηµερινά προβλήµατα; «Σκεφτείτε ότι ο Ευκλείδης δεν ασχολήθηκε µε αριθµούς. Πήρε το Πυθαγόρειο Θεώρηµα και του έδωσε πρακτική λύση».

Πάνω σ αυτή τη βάση στηρίζεται και η ιστορία του Μπέρτραντ Ράσελ και των λοιπών ηρώων του «Logicomix». Και σε κάτι ακόµα: «Οι διαφωνίες και τα δυνατά συναισθήµατα που συχνά πυκνά καταλήγουν σε καβγάδες είναι ένα µέσο που οδηγεί τους ανθρώπους να πάνε παρακάτω». Ο διάλογος, ο καβγάς ακόµα και η ρήξη είναι µέσα σ αυτό το παιχνίδι, λέει ο Απόστολος Δοξιάδης. Η αβεβαιότητα, η αναζήτηση, η αντίφαση είναι ένας άλλος τρόπος να διηγηθείς τα δεινά της ανθρώπινης περιπέτειας.

Το περίεργο είναι ότι όντως η αρχαία Ελλάδα έχει µια ζήτηση από δηµιουργούς της ποπ κουλτούρας τον τελευταίο καιρό (ας µην ξεχνάµε και τους «300» στον κινηµατογράφο) αν και, όπως έλεγε και ο Ερικ Σανόουερ, «η θεµατολογία αυτή ήταν πάντα ενδιαφέρουσα και ποτέ δεν έπαψε να απασχολεί την ανθρωπότητα ακριβώς γιατί είναι πάντα ανοιχτή σε ερµηνείες».

Διαβάστε περισσότερα στο άρθρο της Χ. Ποντίδα στα Νέα (07.10.2010).