Συνέχειες και ρήξεις στο μεταπολεμικό ελληνικό θέατρο

Αναμόρφωσαν το λαϊκό μουσικό θέατρο του ΄60, ο Μάνος Χατζιδάκις και ο Μίκης Θεοδωράκης με τις «ιστορικές» πλέον μουσικές παραστάσεις τους («Οδός ονείρων» και «Όμορφη πόλη» αντίστοιχα) ή απλώς στη δεύτερη περίπτωση - η «Ομορφη πόλη» ήταν μια ευκαιρία να συνειδητοποιήσει η αριστερά την πολιτική δύναμη της επιθεώρησης και σ΄' αυτή του Χατζιδάκι να αποδεχθεί η αστική τάξη τους ήχους του «βδελυρού» μπουζουκιού που μέχρι το καλοκαίρι του 1962 το άκουσμα του και μόνο θεωρούνταν αισθητική ιεροσυλία αν όχι πολιτική απειλή;

Κι όλη αυτή η «ρήξη» με το αισθητικό παρελθόν που επήλθε το καλοκαίρι του 1962 με τις δύο ιστορικές παραστάσεις έληξε με …μικρή διαφορά στα σημεία (75.000 θεατές οι «Οδός ονείρων» και 100.000 η «Όμορφη πόλη» του Μίκη Θεοδωράκη).

Μόνο που … οι διαφορές αποδείχτηκαν …τίποτα μπρος στους δεκάδες χιλιάδες θεατές που ξέχασαν τις «Όμορφες πόλεις μαγικές με γειτονιές αγγέλων και οδούς ονείρων» όταν στο θέατρο «Παρκ» άρχισε τις εμφανίσεις του το δίδυμο Καζαντζίδη-Μαρινέλλας .

«Όμορφες πόλεις μαγικές με γειτονιές αγγέλων και οδούς ονείρων : η προσπάθεια του Μάνου Χατζιδάκι και του Μίκη Θεοδωράκη να αναμορφώσουν το ελαφρό μουσικό θέατρο του 1960» ήταν ο τίτλος της εισήγησης του λέκτορα στον τομέα μουσικολογίας-θεατρολογίας στο πανεπιστήμιο Κρήτης κ.Μανώλη Σειραγάκη, κατά τη διάρκεια της σημερινής δεύτερης μέρας του διεθνούς συνεδρίου για τις «Συνέχειες και ρήξεις στο μεταπολεμικό θέατρο» που διοργανώνει το τμήμα θεάτρου του ΑΠΘ.

«Είχε τελικά δίκαιο ο Σταμάτης Φασουλής όταν έγραφε πως «κάθε γενιά δίνει ένα γερό χαστούκι στην προηγούμενη και μετά από λίγα χρόνια πάει και κάθεται δίπλα της; « αναρωτήθηκε εισαγωγικά ο κ.Σειραδάκης αλλά η εισαγωγική του «ατάκα» προκάλεσε τις διαφωνίες μέρους του κοινού που αφορούσαν στην διαφοροποίηση ατόμων και την ύπαρξη ρήξεων και αντιπαραθέσεων όχι από «γενιές» αλλά από μια έκαστη των προσωπικοτήτων που δημιουργούν τις ρήξεις και τις αντιπροτάσεις.

"Περισσότερες ήταν οι διαφωνίες αλλά και ο γόνιμος διάλογος που διαμορφώθηκε μετά την εισήγηση του επίκουρου καθηγητή θεατρολογίας του ΑΠΘ κ. Ανδρέα Δημητριάδη με θέμα «Θέατρο και θέατρα στη Μακρόνησο» . Η έρευνα του εισηγητή εστιάστηκε σε τρεις θεατρικούς χώρους (όσους και τα τάγματα ) που διαμορφώθηκαν στο άγονο και «σκληρό» τοπίο της Μακρονήσου από την άνοιξη του 1947 ως το 1950 με στόχο την -δια των παραστάσεων- «ιδεολογική αναμόρφωση» και «ηθική αγωγή» των πολιτικών εξόριστων αλλά και των νεαρών στρατιωτών που υπηρετούσαν εκεί τη θητεία τους …άοπλοι.

Ο εισηγητής παρουσίασε αναλυτικά στοιχεία για τις αρχιτεκτονικές ιδιαιτερότητες των τριών θεάτρων (σκάφτηκαν, χτίστηκαν και αναγέρθηκαν την άνοιξη του 1947, το Μάιο του 1949 και το Σεπτέμβριο του 1949 αντίστοιχα) . Χαρακτηριστικότερο όλων είναι η διαμόρφωση των πρώτων κερκίδων στο ανοιχτό θέατρο του Β΄τάγματος όπου έχουν «κτισθεί» 22 θέσεις - τσιμεντένιοι θρόνοι για τους «επισήμους» θεατές.

Οι παραστάσεις που δίνονταν εκείνη την περίοδο στη Μακρόνησο ήταν σύμφωνα με τον εισηγητή κυρίως σκέτες και μουσικά νούμερα (σε εβδομαδιαία βάση) ενώ σπάνια ανέβαιναν έργα κλασσικού ρεπερτορίου .

Στον εικαστικό πληθωρισμό που σχεδόν όρισε την έννοια του κιτς στις «σκηνογραφικές αναζητήσεις στην επιθεώρηση της δικτατορίας» αναφέρθηκε η επίκουρη καθηγήτρια του τμήματος θεατρικών σπουδών στο πανεπιστήμιο Αθηνών, Κωνστάντζα Γεωργακάκη. Η εισηγήτρια αναφέρθηκε στις πρώτες επιθεωρήσεις και θεατρικές γιορτές της περιόδου της δικτατορίας με τα εντυπωσιακά εφέ (Ακόμη και προσγειώσεις αεροπλάνων επί σκηνής) αλλά και στην αισθητική «ρήξη» που επέφερε αρχικά η εμφάνιση του «Ελεύθερου θεάτρου» (καλοκαίρι 1973) στην αισθητική όχι μόνο των κειμένων αλλά κυρίως των σκηνικών και των κοστουμιών στην επιθεώρηση καθώς και στον τρόπο που τα φαινόμενα αυτά έγιναν δεκτά από την κριτική της εποχής.

Το συνέδριο είναι αφιερωμένο στον ιδρυτή του τμήματος θεάτρου του ΑΠΘ - το σκηνοθέτη θεατρολόγο και ομότιμο πλέον καθηγητή κ.Νικηφόρο Παπανδρέου .

Το τμήμα θεάτρου του ΑΠΘ ιδρύθηκε το 1992 . Στόχος του είναι τόσο η καλλιτεχνική εκπαίδευση όσο και η επιστημονική μελέτη του θεατρικού φαινομένου σε όλες του τις εκφάνσεις: σκηνογραφία, υποκριτική, σκηνοθεσία, δραματολογία και παραστασιολογία.

Οι εργασίες του συνεδρίου συνεχίζονται ως και το βράδυ της ερχόμενης Κυριακής 3 Οκτωβρίου, στο νέο αμφιθέατρο του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού Θεσσαλονίκης.

Πηγή: Η Καθημερινή (01.10.2010).