Στην πρόληψη παίρνουμε μηδέν

Οι Ελληνες και οι Ελληνίδες δεν... προβιβάζονται όσον αφορά τις προληπτικές διαγνωστικές εξετάσεις για τα σημαντικότερα είδη καρκίνου. Το χειρότερο; Συχνά υποβάλλονται σε εξετάσεις που δεν είναι οι ενδεδειγμένες! Την τραγική κατάσταση περιγράφει πανελλήνια μελέτη που πραγματοποίησε μια ομάδα ευαισθητοποιημένων γιατρών.

Υπάρχουν κάποια ραντεβού που είναι ραντεβού ζωής και, όμως, πολλοί από εμάς είτε φθάνουμε σε αυτά τρομερά αργοπορημένοι είτε δεν πηγαίνουμε ποτέ. Η συνέπεια στα ραντεβού προληπτικού ελέγχου για τον καρκίνο συνεπάγεται συνέπεια προς τον ίδιο τον εαυτό μας. Οι Ελληνες όμως, όπως συμβαίνει και σε πολλές άλλες εκφάνσεις τους, δείχνουν τραγική ασυνέπεια σε ό,τι αφορά τις προληπτικές εξετάσεις για τον καρκίνο. Το ίδιο ασυνεπής είναι όμως και η πολιτεία, η οποία επί μακρόν αναβάλλει το «ραντεβού» της με τη σωστή οργάνωση του προσυμπτωματικού πληθυσμιακού ελέγχου για μια νόσο που αν αντιμετωπιζόταν έγκαιρα δεν θα οδηγούσε σε απώλεια τόσων ανθρώπινων ζωών. Δυστυχώς σήμερα πολύ μικρό ποσοστό του ελληνικού πληθυσμού υποβάλλεται σε ενδεδειγμένες προληπτικές εξετάσεις για εντοπισμό νεοπλασιών. Παράλληλα, η ανεπίτρεπτη πολλές φορές αμέλεια (;) των επαγγελματιών υγείας οδηγεί σε διεξαγωγή άχρηστων εξετάσεων για την πρόληψη μιας ασθένειας που θυμίζει τη Λερναία Υδρα.

Την γκρίζα αυτή εικόνα αποτυπώνουν μελέτες που διεξάγουν τα τελευταία χρόνια ειδικοί της Πανελλήνιας Ενωσης Διαρκούς Ιατρικής Ερευνας. Πρόκειται για μια ομάδα γιατρών που πριν από περίπου 10 έτη, πιστή στο «ραντεβού» της με την ιατρική δεοντολογία, είδε το κενό σε ό,τι αφορά την καταγραφή της κατάστασης σχετικά με την πρόληψη του καρκίνου στη χώρα μας και πήρε την πρωτοβουλία να κάνει μια κατά το δυνατόν σαφή αποτύπωση του θέματος. Αυτή η αποτύπωση δείχνει τι (δεν) γίνεται σήμερα στην Ελλάδα σε ό,τι αφορά τον καρκίνο, τον δεύτερο μεγαλύτερο «δολοφόνο» του πληθυσμού, αφού δεν υπάρχουν οργανωμένα εθνικά προγράμματα πρόληψης, ούτε καν επαρκής καταγραφή των κρουσμάτων της νόσου.

Τα στοιχεία των σημαντικών δημοσιεύσεων που έγιναν από την Ενωση τα τελευταία χρόνια βασίζονται σε αντιπροσωπευτικό δείγμα 7.000 Ελλήνων, ηλικίας 40 ετών και άνω, από 30 διαφορετικές περιοχές, και συνελέγησαν μεταξύ του 2000 και του 2005. «Μπορεί να έχουν περάσει πέντε χρόνια από τη συλλογή των στοιχείων, ωστόσο, δεν πιστεύουμε ότι η κατάσταση έχει εμφανίσει κάποιες σημαντικές αλλαγές» σημειώνει στο «Βήμα» ο γραμματέας της Ενωσης, ογκολόγος, επιμελητής Β΄ στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Λάρισας κ. Κ. Καμποσιώρας.

Ποια είναι λοιπόν η εικόνα ως προς τη διεξαγωγή προληπτικών εξετάσεων για καρκίνο στην Ελλάδα; Οπως σημειώνεται στην πιο πρόσφατη μελέτη των ειδικών της Ενωσης, η οποία δημοσιεύθηκε τον περασμένο Μάρτιο στο επιστημονικό περιοδικό «Journal of the Βalkan Union of Οncology», οι Ελληνες παρουσιάζονται γεμάτοι καλές προθέσεις (και μόνο) σχετικά με την υποβολή τους σε προσυμπτωματικό έλεγχο για τον καρκίνο. Το 88% των ανδρών και το 93% των γυναικών δείχνει ενδιαφέρον σχετικά με την υποβολή του σε τέτοιου είδους εξετάσεις. Ωστόσο η πρόθεση δεν μεταφράζεται σε πράξη, σύμφωνα με τα στοιχεία: μόλις το 37,8% των ανδρών και το 37,9% των γυναικών δηλώνει ότι επισκέφθηκε γιατρό για προληπτικό έλεγχο του καρκίνου μέσα στα δύο τελευταία χρόνια από τη διεξαγωγή της μελέτης.

Σε ό,τι αφορά συγκεκριμένες κοινές μορφές καρκίνου, μόνο τέσσερις στις δέκα γυναίκες (39,6%) αναφέρουν ότι υποβλήθηκαν σε προληπτική εξέταση για καρκίνο του τραχήλου της μήτρας (τεστ Παπ). Ακόμη χειρότερα ήταν τα ποσοστά σχετικά με τη μαστογραφία (22,8%) και την κλινική εξέταση των μαστών (27,9%).

Το Εθνικό Αρχείο Νεοπλασιών της χώρας μας αποτελεί μια... πονεμένη ιστορία αφού υπήρχε επί δεκαετίες στα χαρτιά,χωρίς όμως να έχει ουσιαστική παρουσία. Για τον λόγο αυτό άλλωστε, επί μακρόν η Ελλάδα δεν παρείχε στοιχεία σε μελέτες σχετικά με τον καρκίνο ή,στην καλύτερη των περιπτώσεων, τα στοιχεία που αναφέρονταν στη χώρα μας προέκυπταν ύστερα από αναγωγή με βάση δεδομένα κρατών με παρόμοιο πληθυσμό.

Οπως εξηγεί στο «Βήμα» η υπεύθυνη του Εθνικού Αρχείου Νεοπλασιών κυρία Ευαγγελία Τζάλα, το Αρχείο πέρασε ουσιαστικά στο Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ΚΕΕΛΠΝΟ) πριν από δύο χρόνια, έχοντας προηγουμένως ως «στέγη» αρχικώς την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία και κατόπιν τη Διεύθυνση Δημόσιας Υγιεινής. Η κυρία Τζάλα υπογραμμίζει ότι η χώρα μας πράγματι δεν διέθετε για πολλά χρόνια αξιόπιστα στοιχεία σχετικά με τον καρκίνο.

«Παρ΄ ότι υφίσταται νόμος που υποχρεώνει τους γιατρούς τόσο του δημόσιου όσο και του ιδιωτικού τομέα να δηλώνουν στο ΚΕΕΛΠΝΟ τις περιπτώσεις νεοπλασιών, όλο το σύστημα λειτουργεί επί έτη σε εθελοντική βάση, αφού δεν υπάρχουν κυρώσεις».

Πού καταλήγει αυτός ο νόμος ο οποίος έχει παραμείνει στα χαρτιά; Στο ότι πολλά νοσοκομεία δεν δηλώνουν τα στοιχεία που οφείλουν.«Παράλληλα εμφανίζονται δυσκολίες στην καταγραφή, αφού δεν υπάρχει μοναδικός κωδικός ταυτοποίησης του κάθε ασθενούς, με αποτέλεσμα να γίνονται πολλές διπλοεγγραφές»λέει η κυρία Τζάλα.Τα τελευταία δύο χρόνια πάντως έχει τεθεί σε εφαρμογή ένα πιο οργανωμένο αρχείο με βάση τα διεθνή πρότυπα,στο οποίο αυτή τη στιγμή παρέχουν στοιχεία περίπου τα μισά νοσοκομεία της χώρας.

Μέσα στον επόμενο μήνα ξεκινά μια πιλοτική μελέτη σε 12 νοσοκομεία από ολόκληρη την Ελλάδα,η οποία θα δείξει αν και κατά πόσο το ελληνικό Αρχείο μπορεί να περάσει στη νέα εποχή με βάση εκσυγχρονισμένους τρόπους καταγραφής των περιστατικών.Η ίδια η υπεύθυνη του Αρχείου παραδέχεται πάντως ότι«ο δρόμος είναι μακρός και, όπως έχουν δείξει τα δεδομένα από το εξωτερικό, θα παρέλθει τουλάχιστον μία πενταετία από την ενεργοποίηση του Αρχείου προκειμένου να έχουμε στα χέρια μας αξιόπιστα στοιχεία για όλη τη χώρα».Κάλλιο αργά παρά ποτέ (αν και η Ελλάδα πρέπει κάποτε να μάθει να σπεύδει...ταχέως).

Διαβάστε περισσότερα στο Βήμα (23.05.2010).