Τα αινίγματα της τέχνης

Από τι πέθανε ο Καραβάτζιο; Πού χάθηκε το αριστούργημα του Βαν Γκογκ; Ποιο μυστήριο κρύβουν «Οι Κυρίες των Τιμών» του Βελάσκεθ; Τι συνέβη στη Μούσα του Γουόρχολ; Ποιες είναι οι γυναίκες που ζωγράφισε ο Βερμέερ; Πώς γλίτωσε η Αφροδίτη της Μήλου από τους ναζί; Ποιος ήταν ο αντίζηλος του Γκογκέν;

Βρισκόμαστε καθημερινά σχεδόν ενώπιόν της. Συχνά τής γυρίζουμε την πλάτη διότι μοιάζει με αίνιγμα που δεν έχει λύση.

Κι όμως, αν σταθούμε απέναντί της λίγο περισσότερο, θα την ακούσουμε να μας θέτει ερωτήματα γοητευτικά και είναι πρόθυμη να μας δώσει εκείνη της απαντήσεις. Ο λόγος για την τέχνη, που για τους περισσότερους μοιάζει απρόσιτη ή και ακατανόητη.

Εχετε ποτέ σκεφτεί όμως ποια είναι η πιο άσχημη γυναίκα στην Ιστορία της Τέχνης;

Ποιο είναι το μεγαλύτερο έργο που έφτιαξε ανθρώπινο χέρι; Πότε τραβήχτηκε η πρώτη φωτογραφία; Πώς σώθηκε η Νίκη της Σαμοθράκης από τους ναζί στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο;

Ποιες ήταν οι γυναίκες που με τόσο πάθος ζωγράφιζε ο Βερμέερ; Γιατί ο Ρόθκο άφησε κατά μέρος τη φωτεινή του παλέτα και βύθισε τους καμβάδες του στο δραματικό κόκκινο και το μαύρο;

Απαντήσεις σε όλα αυτά και σε πολλά ακόμη ερωτήματα δίνει η νέα σειρά του ΝΕΑσυν «Τα αινίγματα της τέχνης» σε συνεργασία με τη γαλλική εφημερίδα «Le Figaro» μέσα από εμπεριστατωμένα κείμενα μεν, αλλά γραμμένα με τρόπο κατανοητό και μυθιστορηματικό από ειδικούς σε θέματα Ιστορίας της Τέχνης. Η περιπέτεια λοιπόν στον κόσμο της τέχνης και των μυστικών της αρχίζει επιχειρώντας όχι απλώς να δώσει άμεσες και σαφείς απαντήσεις, αλλά και να συστήσει στο ευρύ κοινό σπουδαίους δημιουργούς.

Και παράλληλα θα δώσει το έναυσμα στους αναγνώστες να προσεγγίσουν την τέχνη με άλλο μάτι και να αναζητήσουν διαφορετικά μονοπάτια όχι μόνο στον τρόπο που αντικρύζουν ένα έργο τέχνης, αλλά και στον τρόπο που θα μπορέσουν να αναζητήσουν απαντήσεις στα μυστικά που κρύβονται πίσω από κάθε καμβά...

μία μέρα, απροειδοποίητα, ο Λορέντζο, εισέβαλε ορμητικός στο εργαστήριο, ζητώντας να ενημερωθεί για την πρόοδο του έργου. Του είπαν ότι επρόκειτο για έκπληξη, δυστυχώς όμως ο Λορέντζο επέμενε να μάθει τα πάντα. Είναι γνωστό ότι θαύμαζε απεριόριστα τον ζωγράφο, ο οποίος με τη σειρά του βρήκε γοητευτικό τον θυμωμένο άνδρα. Ενώ, λοιπόν, δεν είχε ακόμη ξεκινήσει τίποτα, δεν είχε τραβήξει ούτε μία γραμμή, άρχισε να αυτοσχεδιάζει. Περιέγραφε με τόσο πολλές λεπτομέρειες τον πίνακα που ο Λορέντζο πίστευε ότι τον έβλεπε μπροστά του και οι μαθητευόμενοι στο εργαστήριο άρχισαν να κρατούν σημειώσεις. Χάρη σε αυτούς υλοποιήθηκε ο πίνακας «Η Παλλάδα δαμάζει τον Κένταυρο», που αποκαλύφθηκε την ημέρα των αρραβώνων. Εκεί όμως βρισκόταν και η Σάντρα τόσο λαμπερή που ο Λορέντζο δεν μπόρεσε να μην την προσέξει. «Θέλω να μπορώ να τη βλέπω νύχτα και μέρα. Θέλω έναν πίνακα του οποίου θα είναι το επίκεντρο, η ηρωίδα, η θεά», παραγγέλνει στον ζωγράφο, σύμφωνα πάντα με τη Σοφί Σοβό.

Τίθεται, λοιπόν, το ερώτημα: ποια είναι η Αφροδίτη; Η Σιμονέτα ή η Σάντρα; Ακόμη και σήμερα οι απόψεις διίστανται. «Μα, φυσικά και δεν είναι η Σιμονέτα! Είναι τόσο αναγνωρίσιμη» υποστηρίζει η Σοφί Σοβό. Το πόρισμά της άλλωστε βρίσκεται στο μυθιστόρημα και προφανώς βασίζεται στη μυθοπλασία. Ωστόσο, δεν είναι η μόνη που έχει αυτή την άποψη. Μία αμερικανίδα ιστορικός τέχνης, η Κάρολιν Στριτ ΛαΦοντ, κατέληξε στο ίδιο συμπέρασμα, στο καλά τεκμηριωμένο- πλην κακογραμμένο- έργο της: Η ιστορία του Σάντρο Μποτιτσέλι και της Αλεσάντρα Λίπι (Τhe Story of Sandro Βotticelli and Αlessandra Lippi). Η Σοφί Σοβό εξέτασε όλους τους πίνακες του φλωρεντίνου ζωγράφου για να καταλήξει σε αυτό το συμπέρασμα. «Εξετάζω πρώτα με τα μάτια μου, συγκρίνω με τα ιστορικά βιβλία και στη συνέχεια ρωτάω τους φίλους ζωγράφους για να βεβαιωθώ», εξηγεί η συγγραφέας. Οι ιστορικοί τέχνης δεν τη διαψεύδουν. Η Σοφί Σοβό κατάλαβε ποια ήταν η Αφροδίτη του Μποτιτσέλι παρατηρώντας τον μεγάλο πίνακα «Η Ανοιξη», ένα από τα σημαντικότερα έργα του, σύμβολο της υπερβολικής λεπτότητας της εποχής.

Παρατήρησε όμως ακόμη έναν πίνακα για να τη βοηθήσει να καταλήξει στα συμπεράσματά της, ένα άγνωστο έργο του καλλιτέχνη με τίτλο «Η Εγκαταλελειμμένη». Σύμπτωση; Ισως όχι, αν σκεφτεί κανείς ότι η Σάντρα έφερε στον κόσμο ένα παιδί αγνώστου πατρός. «Και στους τρεις πίνακες η μορφολογία του προσώπου είναι η ίδια», λέει η συγγραφέας. Αναμφίβολα, η οικειότητα που είχε ο ζωγράφος με το μοντέλο του ήταν εκείνη που οδήγησε τη συγγραφέα να εμπνευστεί την ιστορία αγάπης που εκτυλίσσεται με τόση ευαισθησία. Για πολλούς μήνες μετά την παραγγελία του Λορέντζο των Μεδίκων, ο Μποτιτσέλι δεν μπορούσε να ζωγραφίσει τη βαφτιστήρα του. Τον παρέλυε η ιδέα να τη βάλει να του ποζάρει μόνη, την ώρα που η κοπέλα τον θεωρούσε «δικό της». Επομένως, η συγγραφέας, ποιητική αδεία, της έδωσε μία επιπρόσθετη ιδιότητα πέραν αυτής της μούσας. «Δεν ήταν απίθανο να έχει εξελιχθεί σε ιστορία αγάπης. Ετσι κι εγώ την επινόησα» εξομολογήθηκε η συγγραφέας στη «Figaro».

Διαβάστε περισσότερα στα Νέα (02.10.2010).