Ανοιχτές διαλέξεις στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο

Ανοιχτές διαλέξεις από καθηγητές πανεπιστημίου θα προσφέρει το Πανεπιστήμιο Αθηνών σε συνεργασία με την Περιφέρεια Αττικής από τις 21 Νοεμβρίου. Πρόκειται για έναν νέο θεσμό που εισάγεται στα ακαδημαϊκά δεδομένα της χώρας από το Ιδρυμα, το «Πανεπιστήμιο Πολιτών».

 

Συγκεκριμένα, πέντε επιστημονικοί κύκλοι διαλόγου συγκροτούν το πρόγραμμα του «Πανεπιστημίου των Πολιτών» που θα προσφέρεται ελεύθερα σε κάθε ενδιαφερόμενο: οικονομία, κοινωνικά ζητήματα, τέχνη, ιατρικά θέματα και πολιτική.

 

Η συμμετοχή στο νέο πρόγραμμα είναι ελεύθερη και μπορούν να το παρακολουθήσουν όλοι οι πολίτες. Οι διαλέξεις θα διαρκέσουν συνολικά έξι μήνες.

 

Πατήστε εδώ για να δείτε το αναλυτικό πρόγραμμα.

 

Πηγή: Το Βήμα

 

Ανοικτοί στο καινούργιο οι αναγνώστες βιβλίων εν μέσω κρίσης

Η κρίση είναι μια ευκαιρία να ξαναδεί κανείς κάποια δεδομένα του βιβλίου κι αν αυτά τροποποιούνται και πώς. Τι κερδίζουν αυτοί που συνεχίζουν να διαβάζουν και τι οι υπόλοιποι; To μόνο που δεν αλλάζει είναι ότι λίγοι Έλληνες διαβάζουν. Μόνον το 52% διαβάζει έστω κι ένα βιβλίο το χρόνο. Αυτό είναι γνωστό δεδομένο και το επιβεβαίωσε ακόμα μια φορά πρόσφατη έρευνα αναγνωστικής συμπεριφοράς που διεξήχθη από την εταιρεία qed για λογαριασμό της αλυσίδας των καταστημάτων Public.

To προφίλ του έλληνα αναγνώστη είναι κυρίως γυναίκες αλλά και νέοι μεταξύ 18 - 24 ετών με μέσο όρο αγοράς βιβλίων τον χρόνο τα τέσσερα βιβλία. Αυτό μας θυμίζει τη ρήση του βραβευμένου μυθιστοριογράφου Ίαν Μακ Γιούαν «αν δεν υπήρχαν οι γυναίκες (να διαβάζουν), εμείς (οι συγγραφείς) δεν θα είχαμε δουλειά».

Η έρευνα αναπτύχθηκε σε έναν αριθμό 1000 νοικοκυριών, σε μεγάλα και μικρά αστικά κέντρα, και ανάμεσα στις ηλικίες 18 - 64 ετών. Το στενό αγοραστικό κοινό, αυτοί δηλαδή που αγοράζουν βιβλία μια φορά στους τρεις μήνες, παραμένει ένα μικρό ποσοστό γύρω στο 15% και διαβάζει κυρίως ελληνική λογοτεχνία, κλασική ξένη λογοτεχνία και επιστημονικά βιβλία. Υπάρχει κι ένα περιστασιακό κοινό που διαβάζει ένα βιβλίο κάθε 6 μήνες και είναι 37%. Αυτό το κοινό αγαπά ιδιαίτερα τα βιβλία αστυνομικών ιστοριών αλλά και τα βιβλία ιστορίας. Οι υπόλοιποι 48% δεν διαβάζουν καθόλου. Κι ένα στοιχείο έκπληξη: οι Θεσσαλονικείς δείχνουν να διαβάζουν πιο πολύ από τους αθηναίους.

Σύμφωνα με την έρευνα προκύπτει ότι η προσωπικότητα του ανθρώπου που αγοράζει συχνά βιβλία έχει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Οι αγοραστές αυτοί είναι πιο ανοικτοί στο διαφορετικό, αναζητούν την καινοτομία, το καινούργιο. Ακόμα κι όταν δεν είναι νέοι δηλώνουν ότι «αισθάνονται νέοι». Γι' αυτούς το βιβλίο συνδέεται με ιδιαίτερα ισορροπημένη ζωή, συναισθηματικά πλούσια, κοινωνικά ενεργή στοιχεία που τους κάνει να βρίσκονται πιο κοντά σε ό,τι θα μπορούσαμε να αποκαλέσουμε «ευτυχία».

Το αγοραστικό κοινό που αγοράζει συχνά βιβλία, σύμφωνα με την έρευνα, φαίνεται ότι είναι εθισμένο να αγοράζει από τα Public σε ποσοστό μεγαλύτερο από άλλα ανταγωνιστικά καταστήματα κάτι που ωθεί τους υπεύθυνους του Public να δυναμώσουν τις πρωτοβουλίες τους στις φιλοαναγνωστικές δράσεις.

Περισσότερα στο άρθρο της εφημερίδας Το Βήμα.

Οι βρεφονηπιακοί σταθμοί παχαίνουν τα παιδιά

Οι βρεφονηπιακοί σταθμοί παρέχουν σημαντικά οφέλη στα παιδιά και στις οικογένειές τους, όμως, σύμφωνα με μια νέα καναδική επιστημονική έρευνα, φαίνεται πως όσα παιδιά πάνε σε αυτούς, για κάποιο λόγο έχουν μεγάλες πιθανότητες αργότερα να αποκτήσουν παραπανίσια κιλά.

Οι ερευνητές του πανεπιστημίου του Μόντρεαλ και του Νοσοκομειακού Ερευνητικού Κέντρου Σεν-Ζυστίν, με επικεφαλής τη δρα Μαρί-Κλοντ Ζοφρουά, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό παιδιατρικής «Journal of Pediatrics», μελέτησαν επί έξι χρόνια ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα 1.649 οικογενειών του Κεμπέκ και ταξινόμησαν τα παιδιά τους ηλικίας 1,5 έως 4 ετών σε κατηγορίες, ανάλογα με το ποιος τα φρόντιζε: η ίδια οικογένεια, ο βρεφονηπιακός σταθμός, μια νταντά, οι γιαγιάδες και παππούδες κλπ.

Όπως οι επιστήμονες διαπίστωσαν, τα μικρά παιδιά που πήγαιναν σε βρεφονηπιακούς σταθμούς σε τακτική βάση, είχαν πιθανότητα μεγαλύτερη κατά περίπου 50% να είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα στην ηλικία των 4 έως 10 ετών, σε σχέση με όσα είχαν μείνει στο σπίτι με τους γονείς τους ή με άλλους συγγενείς. Όπως είπε η Ζοφρουά, «η εν λόγω διαφορά δεν μπορεί να εξηγηθεί με βάση τους γνωστούς παράγοντες κινδύνου, όπως το κοινωνικοοικονομικό επίπεδο των γονιών, το χρόνο θηλασμού, το πάχος της μητέρας ή το αν αυτή εργάζεται».

Οι μηχανισμοί που ευθύνονται για την αυξημένη αναλογία παιδιών με βάρος παραπάνω από το φυσιολογικό μεταξύ εκείνων που πάνε στους βρεφονηπιακούς σταθμούς, παραμένουν άγνωστοι. Η ποιότητα της διατροφής των παιδιών και ο βαθμός που ασκούνται στους σταθμούς, αποτελούν τις κυριότερες πιθανές αιτίες.

Η ερευνήτρια δρ Σιλβάνα Κοτέ τόνισε ότι, σε κάθε περίπτωση, οι γονείς θα πρέπει να προσπαθούν, τα παιδιά τους, είτε στο σπίτι βρίσκονται είτε στον σταθμό, να τρώνε σωστά και να ασκούνται επαρκώς. Σύμφωνα με τους ερευνητές, από την πλευρά τους, οι σταθμοί πρέπει να φροντίσουν να παρέχουν πιο υγιεινή διατροφή και να δώσουν περισσότερη έμφαση στις σωματικές δραστηριότητες των παιδιών ηλικίας δύο έως πέντε ετών.

Αυξημένες είναι, επίσης, οι πιθανότητες για παχυσαρκία των μικρών παιδιών, όταν μένουν μεν στο σπίτι τους, αλλά τη φροντίδα τους έχει αναλάβει κάποιος άλλος (συγγενής, νταντά κ.α.) εκτός από τους γονείς.

Πηγή: Η Καθημερινή

Νεάντερταλ ίσως έπλεαν στο Αιγαίο και έφθασαν στην Κρήτη πριν από 170.000 χρόνια

Οι Νεάντερταλ ή οι «όρθιοι άνθρωποι» (Homo erectus), δηλαδή οι πρόγονοι του σύγχρονου ανθρώπου (Homo sapiens), είχαν με κάποιον τρόπο φθάσει δια θαλάσσης και αποίκισαν τα νησιά της Ανατολικής Μεσογείου, την Κρήτη, τα Ιόνια, την Κύπρο και άλλα, πριν από πολλές δεκάδες χιλιάδες χρόνια, σύμφωνα με νεότερα στοιχεία που σταδιακά έρχονται στο φως. Ένα άρθρο στο τελευταίο τεύχος του περιοδικού «Science» κάνει λόγο για μια πραγματική επανάσταση που έχει λάβει χώρα κατά την τελευταία 20ετία, όσον αφορά τις γνώσεις (ή ενδείξεις) των επιστημόνων για τους πρώτους κατοίκους των μεσογειακών νησιών.

Ο καθηγητής του Τμήματος Ανθρωπολογίας του πανεπιστημίου της Νεβάδα των ΗΠΑ Άλαν Σίμονς, ο οποίος έχει μελετήσει και ανασκάψει διάφορες τοποθεσίες ιδίως στην Κύπρο, αναφέρει ότι, μετά τη συσσώρευση όλο και περισσότερων στοιχείων από τις πρόσφατες έρευνες, γίνεται αντιληπτό ότι οι άνθρωποι έφθασαν στα νησιά της Ανατολικής Μεσογείου πολύ προτού αρχίσει η Νεολιθική εποχή πριν από περίπου 10.000 χρόνια.

Μέχρι σχετικά πρόσφατα, οι επιστήμονες πίστευαν ότι η Κρήτη και η Κύπρος, αλλά και άλλα γειτονικά νησιά, αποικίστηκαν για πρώτη φορά πριν από περίπου 9.000 χρόνια, από γεωργούς της Νεολιθικής εποχής, που προέρχονταν από την απέναντι στεριά. Όμως, πιο πρόσφατα, η ανακάλυψη και χρονολόγηση εργαλείων, κεραμικών, οστών ζώων και άλλων ευρημάτων σε διάφορες τοποθεσίες στα μεγάλα νησιά, δείχνουν ότι αυτά κατοικήθηκαν πολύ νωρίτερα, στην περίπτωση της Κρήτης πιθανώς πριν από 170.000 χρόνια, ενώ για τα Ιόνια τα πρώτα ίχνη ανάγονται πριν από περίπου 110.000 χρόνια.

Για την Κρήτη ειδικότερα, όπως επισημαίνει ο Αμερικανός ανθρωπολόγος, έχουν πρόσφατα ανακαλυφθεί παλαιολιθικά εργαλεία που, με βάση την τυπολογία τους και τα γεωλογικά στρώματα όπου βρέθηκαν, εκτιμάται κατ' αρχήν ότι έχουν ηλικία περίπου 170.000 ετών. Ο Α. Σίμονς επισημαίνει ότι σε καμία περίπτωση η Κρήτη (που απέχει περίπου 160 χλμ. από την ηπειρωτική χώρα) δεν ήταν ενωμένη με την ξηρά εκείνη την εποχή, συνεπώς το ταξίδι των πρώτων αποίκων θα έγινε με πλεούμενο, κάτι που, όπως τονίζει, κάθε άλλο παρά μικρό κατόρθωμα θα αποτελούσε.

Η τόσο πρόωρη αποίκιση σημαίνει, όπως αναφέρει ο Α. Σίμονς, ότι εκείνοι οι προ-νεολιθικοί άνθρωποι διέθεταν εντυπωσιακές ικανότητες ναυσιπλοΐας, παρόλο που μπορεί να ήσαν Νεάντερταλ ή πρώιμοι πρόγονοι του homo sapiens. Το ζήτημα αυτό όμως παραμένει επίμαχο μέχρι σήμερα. Σύμφωνα με το «Live Science», o Αμερικανός επιστήμονας επισημαίνει ότι το πρόβλημα με αυτά τα πολύ παλαιά ευρήματα είναι ότι δεν είναι ασφαλής η χρονολόγησή τους με τη μέθοδο του ραδιενεργού άνθρακα, ενώ η ηλικία τους είναι επίσης δύσκολο να εξαχθεί με απολύτως αξιόπιστο τρόπο από άλλα δεδομένα, όπως ο χώρος όπου ανακαλύφθηκαν.

Πάντως, υπάρχουν ενδείξεις και από άλλα μέρη του κόσμου για πολύ πρώιμα θαλασσινά ταξίδια. Η Αυστραλία, για παράδειγμα, αποικίστηκε (προφανώς μέσω πλεούμενων) πριν από τουλάχιστον 50.000 χρόνια, ενώ απολιθώματα στην Ινδονησία δείχνουν ότι κάποιοι έφθασαν σε αυτά τα νησιά -με κάποιο τρόπο- ίσως και πριν από ένα εκατομμύριο χρόνια!

Όπως τονίζει ο Α. Σίμονς, «αν τα αρχαία ευρήματα στη Μεσόγειο μπορούν να επιβεβαιωθούν, τότε θα δείξουν ότι οι «όρθιοι άνθρωποι» (Homo erectus) ή οι Νεάντερταλ ή και οι δύο είχαν τις δεξιότητες και τις νοητικές ικανότητες να φτιάχνουν πλεούμενα και να ταξιδεύουν με αυτά».
Την πιο ισχυρή έως τώρα ένδειξη για τις ικανότητες ναυσιπλοΐας των αρχαίων λαών στην ανατολική Μεσόγειο, αποτελεί η ανεύρεση στο σπήλαιο Φράχθι της Αργολίδας αντικειμένων από οψιδιανό (χρονολογούμενα περίπου προ 11.000 ετών), ο οποίος εξαγόταν μόνο από το νησί της Μήλου, συνεπώς θα πρέπει να μεταφέρθηκε από εκεί.

Πολλές είναι επίσης οι ενδείξεις ότι και η Κύπρος αποικίστηκε για πρώτη φορά πολύ νωρίτερα από τις προηγούμενες εκτιμήσεις. Ήδη νέες ανασκαφές (στον οικισμό Αετόκρεμμο στο Ακρωτήρι του νότου) υποδηλώνουν την ανθρώπινη παρουσία πριν από 12.000 χρόνια, περίπου 3.000 χρόνια πριν από την έως τώρα θεωρούμενη πρώτη αποίκιση του νησιού (νεολιθικός οικισμός Χοιροκοιτίας).

Πηγή: Η Καθημερινή

Η βιολογία των πολιτικών πεποιθήσεων

Οποιος είναι αρκετά μεγάλος για να θυμάται τις εκλογικές αναμετρήσεις στις δεκαετίες του '80 και του '90 δεν χρειάζεται άλλα πειστήρια για να βεβαιωθεί ότι το πάθος υπερτερούσε της λογικής. Και σήμερα όμως που οι τόνοι της πολιτικής αντιπαράθεσης έχουν πέσει αισθητά σε σχέση με το παρελθόν και οι τελευταίες προεκλογικές ομιλίες των αρχηγών των κομμάτων δεν συγκεντρώνουν τα πλήθη που συγκέντρωναν παλιά, η συζήτηση περί πολιτικής μπορεί να εξάψει τα πνεύματα περισότερο από οποιοδήποτε άλλο θέμα. Κοντολογίς, ένα από τα δυσκολότερα εγχειρήματα είναι να πείσει κανείς τον συνομιλητή του να αλλάξει πολιτικές πεποιθήσεις χρησιμοποιώντας λογικά επιχειρήματα. Τι συμβαίνει λοιπόν με την πολιτική; Πώς την έχουμε αναγάγει σε ένα είδος θρησκείας όπου η «πίστη» είναι συχνά ισχυρότερη της λογικής;
 

Ως πολύ πρόσφατα οι κοινωνιολόγοι και οι πολιτικοί επιστήμονες απέδιδαν την πολιτική ιδεολογία μας στο περιβάλλον μας: στην ανατροφή μας, στην εκπαίδευσή μας, στα βιώματά μας. Κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας, όμως, μια σειρά άρθρα που εμφανίστηκαν σε διάφορες επιστημονικές επιθεωρήσεις κάνουν λόγο για τη γενετική βάση των πολιτικών ιδεών μας. Βεβαίως κανείς δεν πηγαίνει το θέμα τόσο μακριά ώστε να ισχυριστεί ότι υπάρχουν δεξιά, κεντρώα και αριστερά γονίδια! Ενας τέτοιος ισχυρισμός θα σήμαινε ότι όλοι οι οπαδοί ενός κόμματος θα είχαν κοινά γονίδια και πως ο καθένας από εμάς θα ψήφιζε πάντοτε το ίδιο κόμμα! Επειδή προφανώς κάτι τέτοιο δεν ισχύει και επειδή δεν είναι εύκολο να εξορίσουμε την ελεύθερη βούληση από τα ιδεολογικά μας πιστεύω, είναι απορίας άξιον πώς προέκυψαν τα εν λόγω άρθρα.

 

Ολα άρχισαν με μελέτες ομοζυγωτικών και μη διδύμων. (Οι ομοζυγωτικοί δίδυμοι διαθέτουν ακριβώς το ίδιο γενετικό υλικό, ενώ το γενετικό υλικό των μη ομοζυγωτικών διδύμων ταυτίζεται σε ποσοστό περίπου 50%.) Οι δίδυμοι, ομοζυγωτικοί και μη, έχουν συνήθως κοινή ανατροφή. Αυτό τους καθιστά ιδανικούς για συμπεριφορικές μελέτες στις οποίες το ζητούμενο είναι ο υπολογισμός της περιβαλλοντικής και της γενετικής συνιστώσας στην ανάπτυξη συγκεκριμένων συμπεριφορών. Με αυτό το σκεπτικό στα μέσα της δεκαετίας του 1980 αυστραλοί ερευνητές συνέκριναν ομοζυγωτικούς και μη διδύμους ως προς τις πολιτικές πεποιθήσεις τους. Οι δίδυμοι που επιλέχθηκαν να λάβουν μέρος στη μελέτη είχαν μεγαλώσει μαζί διασφαλίζοντας ότι είχαν τις ίδιες περιβαλλοντικές επιρροές. Από τη μελέτη προέκυψε ότι οι ομοζυγωτικοί δίδυμοι είχαν συχνότερα τις ίδιες πολιτικές πεποιθήσεις σε σχέση με τους μη ομοζυγωτικούς διδύμους. Το εύρημα οδήγησε στο συμπέρασμα ότι το ταυτόσημο γενετικό υλικό των ομοζυγωτικών διδύμων είχε συμβάλει στην ανάπτυξη ταυτόσημων πολιτικών πεποιθήσεων.
 

Το άρθρο των αυστραλών επιστημόνων αγνοήθηκε για περισσότερο από 15 χρόνια. Στις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας όμως ανακαλύφθηκε από πολιτικούς επιστήμονες του Πανεπιστημίου Rice στο Τέξας, οι οποίοι ανέλυσαν για μία ακόμη φορά τα δεδομένα του προσθέτοντας παράλληλα αντίστοιχα δεδομένα από μελέτες με ομοζυγωτικούς και μη διδύμους που διενεργήθηκαν στις ΗΠΑ αλλά και σε ευρωπαϊκές χώρες. Παρά το γεγονός ότι όλες οι μελέτες κατέληξαν στο ίδιο συμπέρασμα, ότι δηλαδή οι ομοζυγωτικοί δίδυμοι εμφάνιζαν ταυτόσημες πολιτικές απόψεις σε μεγαλύτερα ποσοστά σε σχέση με τους μη ομοζυγωτικούς διδύμους, οι μελέτες αμφισβητήθηκαν.

Η αμφισβήτηση βασίστηκε σε μια ενδογενή αδυναμία που ενέχεται σε όλες τις συμπεριφορικές μελέτες αυτού του τύπου. Η βασική υπόθεση της κοινής περιβαλλοντικής συνιστώσας αποτελεί το αδύνατο σημείο τους και δικαίως: όσο κοινό και αν είναι το περιβάλλον, δεν είναι ποτέ ακριβώς το ίδιο. Επιπροσθέτως, με δεδομένο ότι δάσκαλοι, φίλοι και γονείς τείνουν να αντιμετωπίζουν με τον ίδιο τρόπο τους ομοζυγωτικούς διδύμους (που συχνά δεν μπορούν καν να ξεχωρίσουν), αλλά δεν κάνουν το ίδιο με τους μη ομοζυγωτικούς, η απόδοση όλων των παρατηρούμενων διαφορών μεταξύ ομοζυγωτικών και μη διδύμων στη γενετική είναι ίσως υπερβολή. Τέλος, όσο μεγάλη και αν βρεθεί να είναι η γενετική συνιστώσα, συνήθως δεν υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο γονίδιο που να τη δικαιολογεί.
 

Αυτές τις ελλείψεις προσπάθησαν να καλύψουν πολύ πρόσφατες μελέτες οι οποίες αφορούσαν γονίδια που εμπλέκονται στην όσφρησή μας, καθώς επίσης και στον έλεγχο νευροδιαβιβαστών όπως η σεροτονίνη και η ντοπαμίνη. (Η όσφρηση προκαλεί έντονα συναισθήματα, από χαλάρωση και δεκτικότητα ως απαρέσκεια ή απέχθεια, ενώ οι νευροδιαβιβαστές ελέγχουν ποικίλες αντιδράσεις μας.)
 

Καθώς οι ερευνητές διαπίστωναν ότι η συλλογιστική τους δεν τους οδηγούσε σε ασφαλή συμπεράσματα, αποφάσισαν να αφήσουν κατά μέρος τα μεγαλεπήβολα σχέδια και να εστιάσουν σε περισσότερο μετρήσιμες παραμέτρους. Ετσι, αντί να μελετούν την επίδραση της γενετικής στις πολιτικές πεποιθήσεις, αποφάσισαν να περιορίσουν τη μελέτη σε ένα και μόνο χαρακτηριστικό της προσωπικότητάς μας, στο πόσο ανοιχτοί στις αλλαγές είμαστε, και από αυτό να εξαγάγουν συμπεράσματα για την πολιτική ιδεολογία.

Προφανώς ο περιορισμός στο συγκεκριμένο χαρακτηριστικό δεν είναι τυχαίος: οι ερευνητές αποδέχθηκαν ότι τα άτομα που δεν φοβούνταν την αλλαγή έτειναν να είναι φιλελεύθερα, ενώ τα άτομα που εξέφραζαν φόβους για τις κοινωνικές αλλαγές έτειναν να είναι ψηφοφόροι των συντηρητικών παρατάξεων. Περιττό να πούμε πως ούτε αυτή η θεώρηση έδωσε τους απαραίτητους καρπούς: μπορεί τα δεξιά κόμματα να ονομάζονται συντηρητικά αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι οι ψηφοφόροι τους αντιτίθενται πάντοτε στις κοινωνικές αλλαγές.
 

Ούτε η αντίστροφη διαδικασία απέδωσε: όταν οι ερευνητές ζήτησαν από εθελοντές να αυτοχαρακτηριστούν «συντηρητικοί» ή «φιλελεύθεροι» και στη συνέχεια προσπάθησαν να εξαγάγουν συμπεράσματα για τη φυσιολογία τους και κατ' επέκταση για τη γενετική τους, τα αποτελέσματα δεν κατέληξαν σε αποδεκτά συμπεράσματα. Ενδιαφέρον ωστόσο παρουσιάζει μια μελέτη η οποία προσπάθησε να συνδέσει τις προκαταλήψεις μας με τα επίπεδα της ορμόνης οξυτοκίνη. Πρόκειται για την ορμόνη η οποία μας συνδέει με τους οικείους μας και η οποία, μεταξύ άλλων, εκλύεται σε μεγάλες ποσότητες και κατά τον τοκετό (ενισχύοντας τη σύνδεση της μητέρας με το βρέφος).

Διαβάστε περισσότερα στο άρθρο του Βήματος.

Μετρήθηκε το φως όλων των άστρων που έχουν λάμψει στο σύμπαν

Αμερικανοί αστρονόμοι, χρησιμοποιώντας το διαστημικό τηλεσκόπιο ακτίνων-γ «Φέρμι» της NASA, «είδαν» το φως των πρώτων-πρώτων άστρων και, παράλληλα, έκαναν την πιο ακριβή μέχρι σήμερα μέτρηση του φωτός όλων των άστρων, τα οποία έχουν ποτέ λάμψει στο σύμπαν. Οι νέοι υπολογισμοί δείχνουν αφενός ότι το αρχέγονο αστρικό φως ήταν λιγότερο από τις έως τώρα εκτιμήσεις και αφετέρου ότι η μέση αστρική πυκνότητα είναι περίπου 1,4 άστρα ανά 100 δισεκατομμύρια κυβικά έτη φωτός. Αυτό σημαίνει ότι η μέση απόσταση ανάμεσα στα άστρα του σύμπαντος είναι περίπου 4.150 έτη φωτός.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον αστροφυσικό Μάρκο Ατζέλο των πανεπιστημίων Στάνφορντ και Μπέρκλεϊ της Καλιφόρνια, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Science», έκαναν τους υπολογισμούς τους βασιζόμενοι στην ανάλυση του φωτός από γιγάντιες μαύρες τρύπες (τις λεγόμενες blazars) που απελευθερώνουν βίαια τεράστιες ποσότητες φωτεινής ενέργειας, καθώς απορροφούν την περιβάλλουσα ύλη.

Όταν η ύλη έλκεται βαρυτικά προς την υπερμεγέθη μαύρη τρύπα ενός γαλαξία, ένα μέρος της επιταχύνεται και εκτινάσσεται προς τα έξω σχεδόν με την ταχύτητα του φωτός, με την μορφή «πιδάκων» που εκπέμπονται προς ακριβώς αντίθετες κατευθύνσεις. Όταν μια από τις αυτές τις δέσμες ακτίνων-γ τύχει να στοχεύει προς τη Γη, τότε ο συγκεκριμένος γαλαξίας και η μαύρη τρύπα του φαίνονται τρομερά φωτεινοί και παίρνουν την ονομασία «blazar».

Έως τώρα έχουν εντοπιστεί πάνω από 1.000 τέτοια αντικείμενα και πολλά από αυτά εκπέμπουν ενέργεια άνω των 3 δισεκατομμυρίων γιγαηλεκτρονιοβόλτ (GeV), δηλαδή πάνω από ένα δισεκατομμύριο φορές μεγαλύτερη από την ενέργεια του ορατού φωτός.

Οι ακτίνες-γ αποτελούν την μορφή φωτός (ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας) με την μεγαλύτερη ενέργεια. Από το 2008 που τέθηκε σε τροχιά, το «Φέρμι» παρατηρεί τον ουρανό αποκλειστικά για εκπομπές τέτοιων ακτίνων, δημιουργώντας τον πιο λεπτομερή έως τώρα «χάρτη» σε τόσο ισχυρές ενέργειες.

Το οπτικό και υπέρυθρο φως των άστρων συνεχίζει να ταξιδεύει στο σύμπαν ακόμα και αφού αυτά σβήσουν. Το γεγονός αυτό δημιουργεί ένα «απολίθωμα» ακτινοβολίας, το οποίο είναι δυνατό να ανιχνευθεί έμμεσα, χρησιμοποιώντας τις ακτίνες-γ, τις οποίες εκπέμπουν μακρινές πηγές όπως τα blazars, που γίνονται αντιληπτές από το τηλεσκόπιο «Φέρμι».

Το συνολικό φως των άστρων, που έχει ποτέ εκπεμφθεί στο διάστημα, ονομάζεται από τους αστρονόμους «εξωγαλακτικό φως υποβάθρου» και αποτελεί ένα είδος «κοσμικής ομίχλης» φωτονίων. Οι ακτίνες-γ που παράγονται από τα blazars, ταξιδεύουν δισεκατομμύρια έτη φωτός, εωσότου φθάσουν στον πλανήτη μας και στο μεταξύ διασχίζουν αυτή την «κοσμική ομίχλη». Καθώς μια ακτίνα-γ συγκρούεται με το αστρικό φως, αυτή μεν μετασχηματίζεται σωματιδιακά σε ζεύγη ηλεκτρονίων-ποζιτρονίων, ενώ το διάχυτο φως των άστρων «θαμπώνει» (με τον ίδιο τρόπο που η ομίχλη εξασθενεί το φως ενός μακρινού φάρου, μόνο που σε αυτή την περίπτωση τον ρόλο των κοσμικών φάρων παίζουν τα «blazars"). Αυτό το φαινόμενο επιτρέπει στους επιστήμονες να κάνουν υπολογισμούς για το διάχυτο στο σύμπαν αστρικό φως, δηλαδή για την πυκνότητα της «ομίχλης» και άρα για την μέση πυκνότητα των άστρων.

Το σύμπαν εκτιμάται ότι δημιουργήθηκε πριν από περίπου 13,7 δισεκατομμύρια χρόνια και οι επιστήμονες κατόρθωσαν να εντοπίσουν φως που εξέπεμψαν αρχέγονα άστρα, όταν το σύμπαν ήταν ακόμα «νήπιο», μόλις 600 εκατ. ετών. Αυτά τα πρώτα άστρα πιστεύεται ότι διέφεραν αρκετά από τα σημερινά, καθώς ήσαν πολύ πιο μεγάλα (εκατοντάδες φορές μεγαλύτερα από τον Ήλιο μας), πιο καυτά, πιο λαμπρά, αλλά και πιο βραχύβια.

Οι νέες εκτιμήσεις δείχνουν ότι αυτά τα πρώτα άστρα δημιουργούνταν με πιο αργό ρυθμό από ό,τι πιστευόταν έως τώρα. Η άμεση παρατήρηση αυτών των προπατορικών άστρων μέχρι τώρα είναι αδύνατη με τα υπάρχοντα όργανα, αλλά ελπίζεται ότι ίσως καταστεί εφικτή είτε με το νέο διαστημικό τηλεσκόπιο «Τζέημς Γουέμπ» της NASA, το οποίο προγραμματίζεται να αντικαταστήσει το «Χαμπλ» από το 2018, είτε με το σχεδιαζόμενο επίγειο Υπερβολικά Μεγάλο Τηλεσκόπιο του Ευρωπαϊκού Νοτίου Αστεροσκοπείου στη Χιλή.

Πηγή: Η Καθημερινή

Ντιμπέιτ για τον ρατσισμό στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών

Τι χαρακτηρίζει τελικά την ελληνική κοινωνία; Η ανοχή στο διαφορετικό ή η ανοχή στο ρατσισμό; Ο ρατσισμός είναι αποτέλεσμα της οικονομικής κρίσης και της ανέχειας ή ένα βαθύτερο, διαχρονικό πρόβλημα;

Με αυτά τα ερωτήματα ασχολείται το ντιμπέιτ για το ρατσισμό που πραγματοποιείται στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών την Τετάρτη 14 Νοεμβρίου.

Τέσσερις ομιλητές θα αναπτύξουν τα επιχειρήματά τους υπέρ ή κατά της άποψης ότι «Στην Ελλάδα είμαστε ρατσιστές». Υπέρ της θέσης ότι «Στην Ελλάδα είμαστε ρατσιστές» θα επιχειρηματολογήσει ο δημοσιογράφος Γρηγόρης Βαλιανάτος και ο Κωστής Παπαϊωάννου, τ. πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και μέλος του Δικτύου Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας. Κατά της άποψης, θα ταχθεί η Βασιλική Γεωργιάδου, καθηγήτρια Πολιτικής Επιστήμης του Παντείου, ενώ το όνομα του δεύτερου ομιλητή θα ανακοινωθεί εντός της ερχόμενης εβδομάδας, αναφέρει το δελτίο Τύπου της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών.

Το ντιμπέιτ διοργανώνει η εταιρεία «Intelligence Squared Greece», σε συνεργασία με τη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, και με συντονιστή το δημοσιογράφο Νίκο Ανδρίτσο.

Πηγή: Newsroom - ΔΟΛ

Προπτυχιακά και μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών ΕΑΠ

Ξεκίνησε η διαδικασία υποβολής αιτήσεων για εκδήλωση ενδιαφέροντος εγγαρφής στα προγράμματα σπουδών του ΕΑΠ.

Πατήστε εδώ για να μεταφερθείτε στη  σχετική ιστοσελίδα.